Euskal herritarrak salduta daude. Ez dira ezertaz jabetzen ari eta hedabideek artifizialki elikatutako eta errealitatearekin geroz eta lotura txikiagoa duten kontzeptu eta ideiekin bonbardatuta jarraitzen dute.
(Adrian Zelaiaren artikulua hemen bere jatorrizko bertsioan. Nire blogean sartu nahi izan dut hedapena emate aldera).
the op betaurrekoak / cruikshank
Adrian Zelaia
EKAI Taldeko Presidentea. Ekonomia Aplikatuko irakaslea. Durango
EKAI Centerrek landutako Short paper 2022-08-23
Euskal herritarrak salduta daude. Abiadura bizian aldatzen ari den mundu baten aurrean, ez dira ezertaz enteratzen ari. Lehertzear dagoen errealitate baten aurrean, komunikabideek artifizialki elikatutako eta errealitatearekin geroz eta lotura txikiagoa duten ideia, kontzeptu, debate eta gatazkekin bonbardatuta jarraitzen dute.
Jakina, ez da Euskal Herriko arazo esklusiboa. Baina bai kontraste-iturririk praktikan ez egotea, nahiz eta iturri horiek gutxiengoa izan, beste lurralde batzuetan egon badauden bezala.
Euskal Herrian eta kanpoan ohikoa den iritziak jarraitzen du gure komunikabideak interpretatzen bakoitzaren jarrera historikoaren arabera:
- VOCENTO (El Correo, Diario Vasco); frankismoaren aldeko Neguriko egunkariak ziren,… ildo ideologikoak argia dirudi…
- Grupo NOTICIAS (Deia, Noticias de …); EAJ-PNVren ingurukoak. Argi dagoela dirudi.
- GARA, BERRIA, …; ezker abertzalea… ez dirudi zalantzarik dagoenik.
- EITB Taldea; EAJ-PNV gobernatzen ari den bitartean, ildo ideologikoak argi egon beharko luke.
Hori da, gutxi gorabehera, euskaldunek beren komunikabideei buruz izan duten eta duten irudia. Hala ere, erraza da egiaztatzea gaur egungo errealitateak zerikusi gutxi duela horrekin, eta hedabide horiek guztiek pixkanaka beren posizionamenduak hurbildu dituztela, oinarri ideologiko bereko ñabardura huts bilakatu arte.
Euskal komunikabide guztiak espektro ideologiko neoliberalaren barruan mugitzen dira
Honi buruzko zalantzaren bat duena, bere kabuz, oinarrizko gai bat aztertzen has daiteke, itxuraz harrigarria bada ere: EL CORREOtik GARAraino, EITBtik BERRIAraino… hedabide guztiek balio berberak defendatzen dituzte.
Hori begibistakoa da, baita eremu sozioekonomikoan ere, hasteko. Ñabardura batzuekin, sozialago ala ez hain sozial, patronalago ala gutxiago; izatez, euskal hedabide guztiek onartzen dute eredu neoliberala. Jakina, guztietan agertzen dira neoliberalismoaren akatsei buruzko iritzi-artikuluak, baina horietako bakar batean ere ez da sistemaren alternatiba izango den estrategiarik planteatzen. Batzuek errealismoagatik dela esango dute, beste batzuek uste sendoa dutelako dela esango dute… Baina errealitatea horixe da: euskal komunikabide guztiak espektro ideologiko neoliberalaren barruan mugitzen dira.
Hau guztia argiagoa da hedabide horien nazioarteko erreferentziei erreparatzen badiegu. Nazioarteko zein erreferentzia politikori atxikitzen zaizkio GARA eta BERRIA? AEBetako Alderdi Demokratari. Zein nazioarteko erreferentzia politikori atxikitzen zaizkio EL CORREO edo DEIA? AEBetako Alderdi Demokratari. Wall Streetekin modu zuzenenean lotuta dagoen alderdi politikoa, ez dezagun ahaztu.
Antzeko gogoetek komunikabide horien guztien balio eta erreferente ideologikoak koordenatu berberetan kokatzera garamatzate: postmodernismoa, posmofeminismoa, postmoekologismoa, atlantismoa, globalismoa, multikulturalismoa, Agenda 2030, …
Horiek dira, horiek besterik ez, VOCENTO, Grupo NOTICIAS, EITB Taldea, BERRIA edo GARAren oinarrizko balioak. Balio horiek guztiak Mendebaldeko oligarkia korporatiboak sustatutakoak dira, duela hainbat hamarkadatatik, eta euskal gizarte osoa arrastaka eraman dute azkenean, bere komunikabideen “traizioaren” aurrean babesik gabe.
Balio horiek Mendebaldeko oligarkia korporatiboak sustatutakoak dira, eta euskal gizarte osoa arrastaka eraman dute, bere komunikabideen “traizioaren” aurrean babesik gabe
Horren ondorioz, euskal herritarrak ez dira ezertaz enteratzen ari. Ez dakite “balio” horiek guztiak ez direla “garaiko emaitza saihetsezina”, Mendebaldeko korporazio handiek kontu handiz elaboratutako eta landutako estrategia bat baizik.
Euskal herritarrek ez dakite elite korporatibo horrek geroz eta mehatxatuago ikusi duela bere burua garapenean eta susperraldian dauden herrialdeen eraginez, eta aurten gertatzen ari dena elite korporatibo mendebaldarraren eta gorabidean dauden herrialde batzuen arteko talka horren eztanda besterik ez dela, besteak beste, “gure” hedabideek defendatzen eta bultzatzen dituzten balio horien multzoa geroz eta gehiago zalantzan jarriko baitute.
Euskal herritarrek ez dakite eredu sozioekonomiko neoliberala, berez, krisian dagoenik, nahiz eta gure hedabideak gai ez izan horren aurrean alternatibak serioski planteatzeko.
Euskal gizarte informatu batek, aspalditik jada, honelakoak eztabaidatzen aritu beharko luke:
- Nola askatu Europa eta Estatu Batuak kontrolatzen dituen oligarkia korporatibo horren uztarritik.
- Eredu neoliberalaren abantailak eta eragozpenak, eta horren inguruan zein eredu alternatibo plantea daitezkeen edo planteatu behar diren.
- Nola kokatu gorabidean dauden herrialdeen eta Mendebaldeko elite korporatibo atlantistaren arteko gatazka erradikalean.
- Zein neurritan jarri behar diren zalantzan, ala ez, balio postmodernoak, posmofeminismoa, postmoekologismoa edo multikulturalismoa.
Baina euskal herritarrak horren inguruan posizionatzen hastea benetan zaila da, komunikabideak direnak diren bitartean.
Hala ere, ez da ahaztu behar izugarrizko abiadan aldatzen ari den nazioarteko testuinguru batean gaudela eta dena dela posible etorkizun hurbilari begira. Adi egon beharko dugu.
