Total Pageviews

Sunday, December 09, 2012

Jesus han zegoen







Jesus han zegoen

Azken urteotan memoria berreskuratu nahi izan da Gerra Zibilaren inguruan 75. urteurrena bete delako anaien arteko gerra odoltsu harena.
Duela gutxi nire eskuetara Gernikako bonbardaketari buruzko liburu bat heldu da nire eskuetara: The Day Guernica Was Bonbed. Egilea William L. Smallwood da, estatu batuarra, Idahon bizi izan dena eta bertan euskaldun askoren lagun egin zena. Hirurogeita hamarreko hamarkadan egonaldi batzuk egin zituen Gernikan eta euskara ikasteaz gain, Gernikako bonbardaketatik bizirautea lortu zutenei elkarrizketak egin zizkien. 74 pertsonen testigantzak bildu zituen, horrelako “ikerketak” egitea zaila zen garaian. Haien testigantzak ingelesera itzuli zituen AEBetan bizi zen euskaldun batek. Liburua ingelesez dago.
Badira gai interesgarri asko ikerketa horretan, baina nik kontu bati soilik erreparatu nahi diot. Horrore horretan, hainbat pertsonen sufrimendukide izan genuen Jesus gure Jauna.
Hasteko, eliza batzuk zituen Gernikak (eder askoak, bide batez esanda) eta haietan zenbaitek aterpea lortu zuten. Haietan eta beste zenbait aterpetan baziren elizgizon batzuk beren herrikideak gogo berotuz eta haiekin eta haien alde errezatuz:
“I arrived at the Santa Maria Church just as the heavy bombing started. There were many people there, including two Jesuit priests, the Goikoetxea brothers, who were trying to calm us and give us strength. Father Juan Jose advised us to do an act of penitence and afterwards he forgave our sins and told us we would all go to Heaven if we died then. He left shortly afterward, saying that many other people were in need of spiritual aid. Father Fidel remained with us”.
Testigantzen artean, badira asko bonben azpiko errezoak kontatzen dituztenak. Pertsona batek gogoratzen du ama baten eta beraren semearen arteko elkarrizketa:“There were some refugees from Guipuzkoa by me and one of the little boys said, “Mother, must we open our mouths?” “Yes, dear,” answered his mother. “Mother, must we pray the Lord’s Prayer?” “Yes, my dear”, she responded. I was very moved just to think that those little children had been through this before and were so calmly preparing themselves to endure another bombing.”
Apaiz karmeldar batek ere ematen du bere testigantza. Anbulantziak antolatu eta laguntza espirituala emateko zegoen han. Emakume bat eta bere semepontekoa hiltzen ikusi zituen. Absoluzioa eman zien hilzorian zeudela:
“I hadn’t gone far before an airplane came over and I had to dive into a dich for cover. A woman and young boy runnin ahead of me didn’t make it. A bomb fell beteween us. It was a powerful blast. I immediately climbed out of the dich and ran to the woman and boy. […] I gave them absolution and stayed with them until I was certain that they were dead”.
Egun hartan, errezu eta aitortza asko izan ziren Gernikan zeudenen artean, orduko euskaldunen sinismenaren adierazgarri. Hona hemen zer dioen orduan zaurituta zegoen Iñaki Rezabalek:
“After confessing, I asked Father Goikoetxea if he would sit down with my wife, who was a refugee in Bermeo, and tell her what had happened to me, and that I had given a good confession. I thought tha I was probably going to die and I knew she would live much more in peace if she knew that I had had the opportunity to make such a confession. Father Goikoetxea agreed to do that. Then he said goodbay and admonished me to forgive those who had wounded me.”
Ehundaka testigantzen artean, hauek adibide batzuk baino ez dira. Horrore giro hartan Jesus nolabait pertsona haiekin zegoen, haiekin sufritzen, haiei betiko atsedena ematen, zentzugabekeria hartatik itxaropen izpi bat ematen pertsona haiei. Hori haien sinesmenari esker eta aldamenean zeuzkaten artzainei esker izan zen. Eta gaur egun ere, gure neke eta pozaldietan bidelagun dugu, ez dezagun ahantzi, izan dezagula sinesmena eta eska diezaiogun Hari artzainak izan ditzagula.


Tuesday, September 11, 2012

Ya está en las librerías la versión de Iván de Aldénuri en lengua vasca

http://www.perezfoncea.com/ya-esta-en-las-librerias-la-version-de-ivan-de-aldenuri-en-lengua-vasca-435.html#sec

(Nire ustez itzulpenaren bidez istorio kitzikagarri eta interesgarri bat irabazi du euskarak edota euskarazko literatura. Egilea donostiarra dugu eta, gazteleraz idazten duen arren, euskal kulturari keinu asko egiten dizkio bere istorioetan. Bere ekimenez eta Erein argitaletxearen laguntzaz euskaraz ditugu orain Iban Aldenurikoaren istorioak. Gomendatzeko moduko liburua, inondik ere. 10 urtetik gorakoentzat egilearen ustez. 12 urtetik gorakoentzat ene uste apalean. Pena euskarazko edizioak ez duela agertzen gaztelerazkoan edota ingelesezkoan dagerren mapa. Mapa hori Antxon Perez Fonceak berak diseinatua da eta, hor ere euskarazko izenak ageri dira, moldatuak, noski.
Hona hemen bere web orrian agertutako hitzak)
Publicada el 17 de Diciembre del 2011, 


Tal y como anunciamos a comienzos del año pasado, ya está a la venta en las librerías el primer libro de la Saga de Iván de Aldénuri en lengua vasca.
Se titula “Iban Aldenurikoa. Thaurroken basoa” y está publicado por la editorial Erein, de San Sebastián.
El traductor, que ha realizado un magnífico trabajo, ha sido Jesús María Lasa Barandiarán. Ahora está ya inmerso en la traducción del segundo libro de la Saga: La Herencia del Bèrehor. Eskerrik asko, Jesús Mari!
¡Esperemos que disfrutéis con este libro todos los euskaldunes!

Wednesday, September 05, 2012

Betiko leloekin ez utzi ziria sartzen (IV)





Aspaldi-aspaldi hasi nintzen Pio XII.ari buruzko liburu bat iruzkintzen Gaia oso mamitsua da eta El mito del Papa de Hitler liburua irakurri ahala, harritu egiten da norbera ikusirik hainbat dokumentu eta testigantza frogatzen dutenak Pio XII.ak eta katolikoek zer nolako lana egin zuten milaka judutar salbatzeko naziengandik.
Pacellik, Vatikanoko Estatuko Idazkaria zelarik, hainbat gutun idatzi zien Alemaniako apezpikuei judutarrak defenda zitzaten. Hori dela eta, erregimen naziak, 1933an gobernua hartuta, hainbat kexa (55, zehazki) aurkeztu zuen Vatikanoren aurrean. Aita Santua izendatua izan zenean (Pio XII.a), egunkari nazietan ez zuten begi onez ikusi, “judatarren laguna” zelako Aita Santu berria. 1935eko gutun batean naziak “Luziferren harrotasuna zeukaten sasi-profetak” zirela esaten zion Koloniako apezpikuari.
Pio XI.a eta Pacelli kardinala (Pio XII.a izanen zena) saiatu ziren entziklika baten bitartez Alemanian zegoen giro antisemitari aurre egiten. Orduko erregimen naziaren kontrako entziklika izan zen, argi eta garbi (1937an). Hainbat iniziatiba bultzatu zituzten: tartean, Berlingo nuntzioari eskatu zioten bitartekari lanak egin zitzan Reich gobernuaren aurrean judutarren kontrako kanpaina eten zedin.
Aita Santua zelarik Hungria eta Eslovakiako judutarren kontrako jazarpena eteten eta saihesten ere ahalegindu zen buru-belarri eta, Auswitz-era igortzetik ehundaka mila judutar salbatu zituen, hainbat kolaboratzaileri esker. Kolaboratzaile horietako bat Angelo Roncalli izan zen, gerora Juan XXIII izanen zena. Berak behin baino gehiagotan esan zuen judutarren alde aritu zela Pio XII.ak sutsuki halaxe eskatu ziolako.
Horren jakitun izan dira hainbat judutar historian zehar eta horregatik esker oneko agertu dira sarritan. Horietako bat dugu Albert Einstein. Alemaniara nazien iraultza ailegatu zenean unibertsitateetara jo zuen lehenengoz laguntza eske, baina unibertsitateak “lotuta” zeuden eta mutu. Egunkari eta komunikabideetara jo zuen gero, baina haiek ere ez ikusiarena egiten hasiak ziren: “bakarrik Eliza Katolikoa agertu zen tinko Hitlerren kanpaina gezurtiaren aurka. Elizarekiko interes berezirik ez nuen sekula izan, baina orain afektu eta miresmen handia sentitzen dut Harekiko, Bera baita egia intelektualari eta moralari eusteko adorerik zian duen bakarra. Behartuta nago esatera beste garai batean mespretxatu nuena orain zalantzarik gabe laudatzen dudala”. Judutar –ezagun– baten hitzak dira. Badugu non ikasia.

Monday, September 03, 2012

Las capacidades de las personas bilingües

http://www.eitb.com/es/audios/detalle/947328/las-capacidades-personas-bilinguees/

(Radio Euskadin egindako elkarrizketa bat)

Hablamos de un estudio publicado por la revista Psycholigical Science, realizado por la universidad Pompeu Fabra de Barcelona, sobre las capacidades que desarrollan las personas bilingües con respecto a las monolingües.

Monday, July 23, 2012

Eusko Ikaskuntza elige a un experto en gestión para «reubicarse en el siglo XXI»

http://www.diariovasco.com/v/20120721/cultura/eusko-ikaskuntza-elige-experto-20120721.html

Iñaki Dorronsoro, uno de los fundadores de la consultora LKS del Grupo Mondragón, fue elegido ayer presidente

21.07.12 - 01:13 -

Friday, April 13, 2012

Betiko leloekin ez utzi ziria sartzen (eta III)



Txirrindulazea naiz, bai. Eta horregatik Gino Bartalliren istorio batek deitu zidan atentzioa. Han goitik itsasoa ikusten da izeneko eleberria irakurri nuen, Julen Gabiriarena. Datu historiko batzuetan oinarriturik eleberri bat asmatu du galdakaoztar honek. Gerora, Ander Izagirre kazetari finak bere Plomo en los bolsillos izeneko liburu apartan, G. Bartalliren balentriak ekartzen dizkigu gogora, ongi kontatutako balentriak ere (http://gentedigital.es/comunidad/anderiza/2012/03/26/el-ciclista-que-salvo-a-800-judios/).

Izan ere, Italia (eta Erroma ere bai) naziek okupatua izan zen eta egoera horretan judutarren kontrako jazarpen bat martxan jarri nahi izan zuten. Jazarpen horren kontra Eliza katolikoa izan zen nagusi, Pio XII.a buru zutela. Michael Tagliacozzo, Erromako nazien sarekadak ongien eta zabalenen aztertu dituen egilea dugu eta Aita Santu hura giltzarria izan zela judutar asko salbatzeko adierazten du. Hori dela eta, zenbait dokumentu nazietan ikusi denez, Hitler oso haserre zegoen Pio XII.arekin, judutarrak komentuetan eta elizetan ezkutatzen zituelako. Bere aginduz, eta hainbat apaiz katolikoren erantzunari esker, Erroman lau milatik gora judutar salbatu ziren naziek antolatutako deportazio ahalegin batetik.

Judutarrak salbatzeko sarean hainbat katoliko sartuta zeuden Italian. Giorgo Nissim Pisa hiriko judutarrak atera ditu hainbat datu, berak, hainbat oztopo gaindituta apaiz katoliko oblato batzuen laguntza jaso baitzuen judutar asko nazien hatzaparretatik salbatzeko. Gino Bartalli, txirrindulari katolikoa (Giro eta Tourraren irabazlea, besteak beste) sare horren kolaboratzailea zen. Bere bizikletaren tubo edo hodietan (sillinaren azpian) judutarren argazki eta datuak eramaten zituen elizgizon eta lekaimeen pean zeuden inprenta klandestinoetara. Horrela, judutarrentzako dokumentu faltsuak egiten zituzten, kontzentrazio zelaietara joan ez zitezen. Entrenatzen ari zelako itxura ematen zuen, baina, bere koadernoetan idatzita utzi zuenez, ongi prestatzen zituen bere ibilbideak dokumentu horiek entregatu eta jasotzeko; baita, judutarrei ihesbide seguruak erakusteko ere. 800 judutar salbatzea lortu zuten horrela.

Europako beste leku askotan ere, katolikoek hainbat judutar salbatu zituzten. Oso ezaguna da Oskar Schindler industrial katolikoa Spielberg-en pelikulari esker. Raoul Wallenber diplomatiko suediarra (sueco) ere ezaguna da Budapesten milaka eta milaka judutar salbatu baitzituen. Angelo Rotta Vatikanoko enbaxadorea Hungrian ere ezaguna da (jakina, ez Schindler bezain ezaguna) beste horrenbeste egin zuena.

Tradizio filosemita bati eusten dio egungo Aita Santuak eta tradizio filosemita horri eutsi zion lehengo Juan Paulo II.a Aita Santuak. 2005ean, Benedikto XVI.ak bere izendapeneko hitzaldian berean, judutarrak agurtu zituen, “haiekin elkartuta baikaude, oinordetza espiritual bat konpartitzen dugulako eta oinordetza espiritual hori Jainkoaren agindu irrebokableetan dago oinarrituta”.