Deus caritas est, “Jainkoa Maitasuna da” Benedikto XVI.aren aurreneko entziklika

“Entziklika honetan, Jainko, Kristo eta Maitasunaren gaia bat eginik daude kristau sinismenaren iparrorratza bailitzan


Entziklikaren laburpena
Entziklika zati nagusi bitan artikulatuta dago. Lehenengoan “maitasunari” buruzko gogoeta aurkezten da, zenbait ikuspegiren arabera – “eros”, “philia”, “ágape”- Jainkoak gizakiari dion maitasunaren arlo oinarrizko batzuk zehaztuz, bai eta maitasun horrek giza maitasunarekin duen lotura agertuz. Bigarren zatiak hurkoarekiko maitasunaren agindua gauzatzeko ekintza zehatzaz dihardu.


LEHENENGO ZATIA: “Maitasunaren batasuna kreazioan eta salbamenaren historian”
“Maitasun” terminoak, hitzik erabili eta erosionatuenetako bat gaur egun, arlo semantiko zabala dauka. Esanahi ugari hauen artean, gizasemearen eta emakumearen arteko maitasuna gailentzen da bikaintasunaren eredu legez. Antzinako Grezian “eros” izenez definitzen zen. Biblian eta, batez ere, Testamentu Zaharrean, “maitasun” kontzeptuan sakontzen da: “eros” hitzetik aldendu eta “ágape” kontzeptura hurbiltzen da, oblazioa den maitasuna adieraztearren.

Kristau sinismenean, gizakia espirituz eta materiaz osaturiko izakia da eta bere baitan biak uztartzen dira noblezia berria erdietsiz. “Eros” delakoa, Kreatzaileak berak gizakiarengan ezarria, diziplina, purifikazioa eta heldutasunaren beharrean dago, hain zuzen ere bere jatorrizko duintasuna ez galtzeko eta “sexu” hutsa ez bilakatzeko, merkantzia hutsa ez bilakatzeko, azken finean.

“Eros” delakoa, hasiera batean desioa da batez ere, baina beste pertsonarengana hurbildu ahala, bere buruaz gutxiago galdetu eta bestearen zoriontasuna bilatuko du, bestearentzat “izatea” bilatuko du: horrela bere baitara bildu eta “agaperen” unea sendotzen da.

Jesukristorengan –Gizaki egindako Jainkoaren maitasuna bera- “eros”-“ágape” delakoak bere muina jadesten du. Gurutzean hiltzean, Jesusek, gizakia salbatu eta goratzearren bere burua eskainiz, modurik gorengoenean adierazten du bere maitasuna.

BIGARREN ZATIA: “Caritas, Elizaren maitasun-jarduna “maitasun-elkarte” legez”

Lagun hurkoarekiko maitasuna, Jainko-maitasunean sustraitua, sinestun bakoitzaren betebeharra izateaz gain, eliza-elkarte osoarena ere bada, bere maitasun jardunean maitasun trinitarioa islatu behar baitu. Betebehar honen kontzientziak garrantzi sortzaile bat izan du Elizan haren hasiera-hasieratik eta oso goizetik antolakuntza jakin baten beharrizana ikusi zen modu eraginkorragoan praktikan jartzeko.

Pontifize-irakaspenetan, Leon XIII.aren “Rerun novarun” (1891) entziklikatik hasita eta Joan Paulo II.aren “Laborem exercens" (1981), "Sollicitudo rei socialis" (1987), "Centesimus annus" (1991) trilogiara, gizartearen gaiari erreparatzen zaio behin eta berriz. Egoera arazotsu eta, beti, berrien aurrean oso gizarte-dotrina artikulatua garatu du, Eliza beraren mugetatik haratagoko orientazioak proposatuz.

Agi denez, garrantzitsua da oso Elizaren karitate-jardunak bere nortasuna ez galtzea, laguntza-erakunde hutsa bihurtuz edota berorren aldaera arrunta bilakatuz, ezpada bere argitasun osoari eutsi diezaiola, era berean kristau- eta eliza-karitateari eutsiz.

Beraz, otoitzaren garrantzia azpimarratu beharra dago. Kristorekin hartuemon biziak beharrizan handiak eta norberaren mugak egiaztatzean sortutako ideologia oker bat saihesten du. Ideologia oker horren arabera, oraintxe egin behar dira Jainkoak egin ezin bide dituen gauzak. Otoitz egiten duenak ez du denbora alferrik galtzen. Otoitza dagianak munduko iluntasuna eta egoismoa garaitzen dituen argia eta indarra lortzen ditu, Jainkoarengandik lortu ere.

Valentzia Aita Santuaren etorreraldirako prestatzen ari da

2.300 bonluntario baino gehiago erregistratu dira Aita Santuak Familien Topaketa Mundialerako egin duen deialdian

24 - I - 2006

AVANeko erakundekoek adierazi dutenez, boluntarioen artean badaude ikasleak, senar-emazteak, etxeko andreak, medikuak, psikologoak ekonomistak, etab., bai Balentziakoak, bai munduko beste herrialdetakoak. Hauen adina 16 eta 70 urteen artean dago. Espainia ondotik boluntario gehienak Brasil, Peru, Argentina, Italia, Mexiko eta EEBBetakoak dira.

Erregistratu diren azkenenkoak Kongoko Errepublika Demokratikoko hogei pertsona dira, Kameruneko beste horrenbeste, eta Mazedoniako beste hogeita hamar.

Joan den asteburuan boluntario askoren selekzioa egin zen, batzuk itzultzaileen zerbitzuan lan egiteko eskaini dira, hauen artean badaude bi gazte txinoa eta grekora dakitenak.

Selekzioa bukatu ordurako adieraziko dira boluntario bakoitzaren eginbeharrak. Hauen artean partaideen laguntza eta harrera ematea garraiobideetako geltokietan dago; informazioa ematea hiri osoan jarriko diren postuetan, prentsako bulegoan lan egitea; itzulpen eta interpretazio zerbitzuak, baita autoritateen eta taldeen laguntza eta koordinazioa.

Hiri horretako familia eta familia ugaritsuen elkarteak (AVAFAM) erromesen harrera etxeetan bultzatzen ari da. Horretarako, 1500 familia dituen elkarte hori hasi da galdetzen zenbat egongo liratekeen prest erromesak beren etxeetan hartzeko .

Familien Topaketa Mundiala hiru urtero ospatzen da familia den dohaina Jainkoari eskertzeko. Bost kontinentetako milaka familia biltzen ditu bere baitan, elkarrekin otoiz eta hitz egiteko, ikasteko, konpartitzeko, eta familia kristauak duen garrantzian sakontzeko.

“Gizartearen etorkizuna familian sortzen da” adierazi zuen Joan Paulo II.nak topaketa hauek sortu zituenean.

Joan Paulo II.nak erabaki zuen datorren topaketa Valentzian 2006ko uztailean ospatzea, duela gutxi Benedikto XVI.ak berretsi duen bezala.

Mezatara, zer dela eta? (X)

— Tira, aldez aurretik esaten dizut: Meza ospatu behar dudala eta gure elkarrizketa beste egun baterako utzi beharko dugu. Eta zuk, ez duzu gaur estudiatu behar?
— Ez, atzo amaitu nituen azterketak. Jarraitu, interesgarria da eta.
— Hala bada jarrai dezagun. Gero Ofertorio edo Eskaintza dator. Bertan Jainkoari ogia eta ardoa eskaintzen zaizkio, Sakramentua egikaritzeko erabiliko direnak. Agian sekula ez diozu detailetxo bati erreparatu. Ba al dakizu zergatik botatzen dizkion apaizak ur tantatxo batzuk ardoari, eskaintza egin aitzin?
— Ideiarik ere ez.
— Jesukristok horrela egin omen zuen azken afarian, israeldarrek ardoa mehetzeko halako ohitura baitzuten. Baina bakoitzak Mezatan zer egin behar dugunaren sinboloa da. Urak ez du ez zaporerik ez kolorerik, balio gutxi du ardoaren aldean. Ardoarekin nahastean diluitu egiten da, ardo bilakatzen bide da. Gure lan eta nekeek ere gutxi balio dute, baina Kristoren Sakrifizioarekin bat egitean amestu ezineko balioa hartzen dute; gure bizitza antzaldatu egiten da, jainkotu. Bazoaz ulertzen zertan datzan gure Mezatan parte hartzea?
— Zerbait gehiago, bai. Eta zertarako pasatzen da saskitxoa, kandelak eta argia-indarra ordaintzeko?
— Bat ere ez duzu asmatzen. Antzinean, besteei elkartasuna adierazteko, batez ere pobreenei, jendeak ofertorioan edo eskaintzan bere gauzak eskaintzen zituen: animaliak, ogiak, kipulak, gaztak, eta abar, eta gehien behar zutenen artean partitzen ziren. Gaur egun horrelako gauzak bildu ordez, saskitxo bat pasatzen da helburu horrekin praktikoagoa baita. Izan ere, zer eginen dugu hemen hiru oilasko eta lau gaztarekin?
— Jan, jakina…; edo banatu.
— Bai, hori egun batean egiten ahal da, baina hobeki dago gaur egiten dena, horrela behar denerako errazago bideratzen da.
— Adibidez, kandelak erosteko, ez? Arrazoia neukan ba!
— Alde batetik bai, bestaldetik ez. Ba al dakizu zein den Elizaren bosgarren agindua?
— Ez duzu inor hilko.
— Ez horixe, hori Jainkoaren Legeko bosgarrena da. “Eliza bere behar izanetan laguntzea” da. Norberak, bere aukeren arabera, Elizari lagundu behar dio. Hori, normalean Mezatik kanpo egiten da, baina “saskitxoa pasatzen” denean ere egiten ahal da.
— Eta zenbat bota behar dut nik?
— Hara, begiratu zenbat gastatzen duzun hilean eta kontutan hartu Elizaren beharrak edo premiak, ez parrokiarenak soilik. Zure kasuan… hauxe proposatzen dizut: dibertitzeko gastatzen duzunaren ehuneko bost.
— Ummmm… agian gehiegitxo gastatzen dut…
— Nire proposamena ez zaizula gustatu ematen du.
— Tira, pentsatuko dut.
— Beste egunen baten parrokiaren gastu “handiak” zeintzuk diren esango dizut, jakinaren gainean egon zaitezen; eta Misioen gastuak eta seminarioarenak eta…
— Badiotsut, pentsatuko dut.

Mezatara, zer dela eta? (IX)

— Eta, jakina, Jesukristorekin bat egin behar da.
— Eta nola egiten da hori?
— Galdera ona; izan ere, nor zara zu edota nor naiz ni Jaungoikoarengana jotzeko? Deus ez. Gure merituekin nola aurkeztuko gara Jainkoaren aitzinean? Jesukristorekin batera, berriz, Jainkoaren Semea gizon egina denarekin batera, hain zuzen, ahalguztidun bilakatzen gara. Horretarako etorri zen Jesukristo lurrera, gutako bakoitza, pertsonalki Jainko Aitarekin “konektatzeko”. Ohartzen bazara apaizak esaten dituen otoitza guztiak Jainko Aitari zuzenduta daude Jesukristo gure Jaunaren bitartez. Horrela hobeki jasoko ditu. Bazen behin gizon bat bere Aberriko Lehen Ministroari mesede bat eskatu nahi ziona. Kasua egin ziezaion zer egin behar zuen zerabilen buruan eta halako batean haren emaztea ikusi zuen semetxoa orgatxo edo kotxetxoan zeramala. Zer egin eta bere eskaera-gutuna semetxoaren orgatxoan utzi egin zuen eta gutuntxoan hauxe idatzi zuen: “Berorren semearen bidez eskatzen diot”. Hori ikusita, ministroari gustatu egin zitzaion gizon haren “ausardia” eta eskatu ziona eman zion. Ba Jainkoak gauza bera nahi du: gure eskaeran bere Semearen bitartez egin diezazkiogula. Eta hirugarrenez Mezaren ohikuneak ezagutu behar dira, haietan “murgiltzeko”. Baina deus azaldu aitzin, badakizu zeintzuk diren Mezaren helburuak?
— Ba… gurtza ematea, bilduta egotea…
— Ez zehazki. Bai, Jainko Aitari gurtza eman behar diogu, baina hori “Mezaren helburuak” direlakoen bitartez egiten da, eta hauexek dira: adoratzea, eskerrak ematea, barkamena eskatzea eta bestelako ondasunak eskatzea. Hau erranta, Meza Hirutasun Santua deituz hasi eta bukatzen da. Otoitza hauek parentesi modukoak dira: beraien barnean kokatzen da Meza osoa. Hastapenaren gibelean, barkamena eskatzen da.
— Eta norbera aldez aurretik konfesatu egin bada?
— Esana dizut, Maialen, Meza probetxuz bizitzeko Jainkoaren grazian egon behar da, Jaunartzeko beharrezkoa baita. Baina une horretan barkatutako bekatuen barkamena eskatzen diogu, eta baita oraingo bekatu arin edota maitasun-hutsuneengatik. Apaltasun ekintza bat egiten dugu Jainkoaren aldarera hurbiltzeko duin ez garela aitortuz. Ondorenean, “Aintza” delako gurtza eta laudoriozko otoitza polita errezatzen dugu. Gero Eskritura saindutik bizpahiru irakurketa egiten da, festa den edo ez denaren arabera.

Mezatara, zer dela eta? (VIII)

— Pasa naiteke, On Bixente?
— Aurrera, Maialen.
— Ah, okupatuta dagoela ikusten dut. Meza bat enkargatu nahi nion... baina geroago etorriko naiz.
— Konforme, Maialen.
— Aizu, On Bixente, Mezak “enkargatu” egiten dira?
— Egiten dena da apaizari enkargatzea intentzio baten alde esan dezan.
— Ba, nik ekainerako bat enkargatu nahi diot; izan ere...
— Hobeto estudiatzeko, ez? Egin behar dena da estudiatzea. Badakizu, “Jaungoikoari erreguz eta lanari mailuz”.
— Tira. Portzierto, zalantza bat daukat. Lehen gurtza edo kultua ematearena aipatu du berorrek. Apaizak gurtza ematen badu, zertarako joan behar naiz ni?
— Zeuk ere gurtza eman dezazun. Meza bakoitzean Eliza modu mistikoan presente egiten den arren, kontua da zuk ere sakrifizio horrekin bat egitea. Apaiza ezinbestekoa da, jakina, apaizik gabe ez dago Mezarik, ez dago “gurtza objetiboa” deritzonik. Baina, behin Kristo agertu eta Jainko Aitari eskaintzen denetik –apaizaren bitartez-, zu ere Kristoren bidez Jainko Aitari eskaintzen ahal zatzaizkio.
— Nola da hori?
— Ez al duzu entzun zer den Mezan parte hartzea?
— Bai, nire lagun batek bere parrokiako koruan kantatzen du, Josetxo, eta nire anaia txikia mezalaguna da hemen.
— Bai, badakit. Baina kontua ez da hori. Kanpo-parte hartzea garrantzitsua da, baina hori baino garrantzitsuagoa barne-parte hartzea da. Norbera Mezatara badoa eta era pasiboan badago atarramendu gutxi aterako du. Elizako aulkiak ere hor daude, eta uste al duzu parte hartzen dutela? Eta zenbat Mezetan egon dira gero! Bakar batean ere ez dute hutsik egiten. Izan ere, parte hartzea da espirituz hor egotea. Jakina, lehenengo gauza da Mezatan egotea, baina behin egonda...
— Hori, hori, ni mezatara joaten banaiz.... zer egin behar dut?
— Agian pentsatzen ari zara esku hartu behar dela zerbait irakurtzen, zerbait eramaten, “antzezten” edo kanta berezi bat kantatzen. Ba ez, zerorren aulkitik erabateko parte hartzea izan dezakezu eta esango dizut nola. Baina ezer baino lehen grazian egon behar da, badakizu zergatik?
— Beti grazian egon behar delako.
— Halaxe da; izan ere, Jaungoikoari gurtza emateko hau oinarrizkoa da. Bestenaz, bizikletaz kilometro mordoa egin baina bizikleta estatiko batean egitea bezalakoa da. Ez du lurra ukitzen, eta, beraz, ez da bere lekutik mugitzen. “Goiko” bizitza ukitzeko eta berorretan aurreratzeko grazian egon behar da.

Nafar Ondarearen eta Artearen Katedra Nafarroako Gobernuaren laguntzarekin, antzinako Nafarroako jaiotzei buruzko liburu bat argitaratu du

Bere egilea, Ricardo Fernádez Gracia, Nafarroako Unibertsitateko irakaslea, XII eta XIX arteko Nafarroako jaiotzak ikertu ditu

31 - XII - 2005

Agustindar errekoletoen erakustokia, XVIII. mendekoa

Liburua Jesus María Omeñacari eskainita dago, Arte Ederren Akademiakoa Nafarroakoa arteren zaintze eta promozio ekimenengatik. Liburuaren idazlea, Ricardo Fernández Gracia, Katedrako irakasle eta zuzendariordea hau “Eguberria arteetan” zikloan aurkeztu zuen.


Belenes históricos en Navarra. Figuras para la memoria orain arte bildutako materiala da- adierazten zuen irakasleak- baina oraindik lan handia dago egiteko. Alde batetik herrietako despopulatzea eta bestetik etxe zaharren uztea azkeneko urte hautan jaiotza askoren galtzea eragin du.


Ala eta ere, iritsi zaizkigun jaiotzei esker, ikertzaile honek ikusi ahal izan du beste garaiko jaiotzak era bat ezberdinak zirela. Liburu honetan biltzen direnak hispaniar jaiotza sinbolokoen adierazgarriak dauzkate. Ez dute proportziorik errespetatzen ezta oraingoen arau historiakoak.



Karmeldar oinutsen San Jose komentuko jaiotza, Nafarroako zaharrena


“Nafarroa ez zen gelditu alde batera XVII. mendetik haurrera europan zehar eman zen jaiotzen zabalketan. Garai hartan noblezia, eta instituzio erlijiosoek saiatu ziren jaiotza gero eta elaboratuagoak erakusten” adierazi zuen Ricardo Fernándezek.

Agustindar errekoletoen jaiotza, XVIII. mendekoa

Lehendabiziko irudikapen tridimentsionalari buruz, ikertzaileak adierazi zuen XVII. mendekoa izan zela, Iruñeko Karmeldar oinutsen San Jose komentuan zeukatena. Beste aldetik hobekien kontserbatuta dagoen jaiotza monumentala hiri berako Agustindar errekoletoen komentuan dago.


Era berean, jaiotza nabarmenak altxatzen dira, XVIII bitrinetan eta erakustokietan, baita ere egur polikromatutako talde bat Mendigorriako elizarako 1825an Juan Jose Veraz irudigileari enkargatua. Hain zuzen ere XIX. Mendean talde hauek herrikoi bihurtu ziren Espainia osoko etxeetan. Nafarroan fama berezia hartu zuten “barros murcianos” deitzen zitzaienak.

Mezatara, zer dela eta? (VII)

― Jainkoak ederki zekik zer datorkigun ongi eta horregatik eskatu ziguk gure sinesmena jendaurrean agertzeko festa egunetan mezatara joanez. Nolabait, horrelaxe ez baduk ere, Jesusek lista pasatuko balitz bezala duk, ea baten bat falta den. Ah! Bertze gauza bat: puntual ailegatu behar duk.

― Jakina, dentistarengana edo zinera joatea bezala.
― Halaxe duk
― Eta pixka bat berandu ailegatzen bada?
― Norberaren erruz ez baduk eta “Ofertorio” edo “Eskaintza” baino lehenago iritsiz gero, Mezak balio dik. Norberak ikusi behar dik ea zergatik den: autoa hondatu zaiolako, erlojua gaizki duelako, edo… interesa falta dagoelako. Izan ere, Meza osorik entzutea duk hasieratik bukaera arte, ados?
― Bai, bai. Eta berori ez da inoiz berandu ailegatzen?
― Inoiz ere ez.
― Ah, jakina.
― Oroitzen nauk, Elizaren historia ikasten nengoela, gertaera harrigarri bat kristauek Mezatara garaiz iristeko zein interesa zeukaten adierazten zuena. 380. urtean Valente enperadoreak katolikoak jazarri zitian. Edessan izan zuan hori, gaur egungo Irak delakoan, kristau asko zeudean eta enperadoreak elizak ixteko agindu zian. Kristauak igande eta festa egunetan leku jakin batean biltzen zituan ofizioetan parte hartzeko. Enperadoreak, hau jakinik, heriotz zigorra agindu zian leku hartan biltzen zirenendako. Modesto izeneko Hiriko alkatea edo prefetuak, berriz, hain ankerra ez zenak, sekretuki ohartarazi zien kristauei leku hartan bildu ez zitezen. Lortu zuena hauxe izan zuan: are jende gehiago biltzea, festa egunak santifikatzeko; poz-pozik zihoazaan bizitza ere emateko gertu. Haien artean emakume txiro bat zegoan, bere haurtxoa besoetan zihoalarik, mezatara abiatu zena. Garaiz ailegatzeko etxeko atea ixten ere ez zian denbora galdu nahi. Modesto alkateak hori ikusi eta hauxe galdetu zioan:
― Nora hoa hain presaka?
― Festak santifikatzera.
― Baina ez al dakin heriotzara hoala?
― Bai, badakit; eta horregatik noa horren bizkor, nire eta neure semearen bizitza hain gauza santuaren alde eskaintzeko aukera ez galtzearren.
Modesto, adore horrekin zeharo harrituta, enperadorearengana jo zian, haren erabaki ankerra bertan behera utzi zezan.
― Haiek bai zutela sinesmena, arraioa!
― Meza zein garrantzitsua den jakin behar duk, horixe duk kontua.
― Bai, baina norberaren lagunak ez baldin badira joaten eta elizan adineko jendea besterik ez balin badago…
― Izan ere, han zer gertatzen den badakitenak egoten dituk. Hire lagunak ez badoaz, baliteke inork ez diela deusik ere esplikatu. Agian, heuk azaltzen badiek elizetan jende heldua ez ezik, gazte jendea ere egoten hasiko duk. Eta ez badituk joaten, ba egin heuk egin behar duana; izan ere, erlijioa ez al duk norberaren eta Jainkoaren arteko kontu bat? Oso erraza duk esatea ni ez naizela joaten bertzeak joaten ez direlako.