Afektibitatea heztea (VI)

Badira ama (eta aita) batzuk beren erruak onartu eta akatsetatik irakaspenak ateratzen dituztenak. Testigantzen web-gune batean hauxe aitortzen zigun Silvia izeneko ama batek: “Nire lehenengo semeari gutizia guztiak asetzen nizkion. Negarño txikienera ere korrika joaten nintzaion zer zuen ikustera. Orain, lau urte dituela, jauntxo hutsa da, tirano txiki bat, eta izugarri kostatzen ari zait bere izaera aldatzea. Keinu ñimiñoena eginda denok berari adi egon behar dugu.
Hurrengo alaba izan nuenean, ostera, lezioa ikasita neukan. Haren nebarekin ez bezala, negar guztiei ez nien horrenbeste erreparatzen. Nahi nion irakatsi bertzeok ez dugula zertan haren gutizien txotxongiloak izan. Bertzeak ere badirela pentsarazi nahi nion. Errate baterako, berak botatzen dituen gauzak berak bildu behar ditu, ez neuk. Nahi dut pazientzia eta autokontrol pixka bat izan dezan. Eta emaitzaren hobekuntzarekin arras pozik nago”.
Testigantza honek ez du komentarioen beharrik. Ama honek jakin izan du garaiz estrategiaz aldatzen. Haurren irakaskuntzan bezala, moldaketa afektiboan norberaren parte hartzea erabakigarria da. Jakina, badira joera batzuk biologikoki edo hezkuntzaren bidez ailegatu zaizkigunak, eta haiekin kontatu behar dugu. Batzuk baikorrak dira, bertze batzuk ezkorrak. Batzuk lotsatiak, bertzeak kanporakoiak. Batzuk isilak, bertzeak berritsu edo hitzontziak. Batzuk sentiberak, bertzeak hotzak. Guztiok ditugu gure alde on eta ez hain onak. Baina egia da baita ere, gizakiak garen aldetik, geure bizitzaren estiloa modelatzen ahal dugula.
Adibideen zerrenda infinitua izan daiteke baina bat jar dezagun. Zerbaiten aurrean beldurra edo lotsa da normalean sentitzen duguna. Ba, ahalegintzen ahal gara lotsa hori gainditzen, behin eta berriz: eskatzeko lotsa ematen digun hori eskatzen, edo pertsona horrekin hitz egiten, edo pixka bat gehiago hitz egiten (isiltzeko joera dugunean). Azkenean, ausardiazko joera edo ohitura bat nagusituko da, eta lotsazko sentimendu paralizante hura desagertuko da. Lisieuxeko Teresatxoak kontatzen zuen korua errezatzen zegoela, bertze moja batek hortzekin egiten zuen krok-krok zaratatxo bat izugarrizko nazka ematen ziola. Hari begirada zorrotz bat bota beharrean, edo hori ez egiteko esan beharrean, sakrifizio hori eskaini nahi izan zion Jesusi. Gainera, saiatzen zen imajinatzen soinu hori Jainkoari atsegina ematen zion orkestra bat zela. Ba egun batzuen buruan, soinu horrekiko zuen nazka, benetako atsegina bilakatu zen. Beharbada, Jainkoak guri ez digu eskatzen horrela jokatzeko, eta normalagoa izango da honelako pertsona bati mesedez, krok-krok soinua ez egiteko eskatzea. Baina, argigarria da ikusteko afektua hezten ahal dugula.

Afektibitatea heztea (V)

Haur eta nerabeen irakaskuntzan nengoelarik, lankide irakasle bat nuen, egun baten hauxe erran zidana: “Mutiko hori –hamaika urteko itxura oneko ikasle batez ari zen, oso bizkorra bera- benetan oso azkarra da. Baina ez du bihotz onik. Denetarako dohain bikainak ditu: nota onak ateratzen ditu, izugarri idazketa onak egiten ditu... baina hagitz berekoia da. Gainera, azkarra denez, bere egoismoa disimulatzen trebea da. Bertzeak liskarretan sartu eta berak ihes egiten du arriskutik. Badirudi bera baino makalagoak umilduz gozatzen duela. Ez du errukirik erakusten ikaskideen sufrimenduen aurrean. Bere adimenak harritzen nau baina bere bihotzak beldurtzen nau”. Nago, honelako haurrak gure artean ugaritxo direla eta gainera haien gurasoak, batzuetan, pozago agertzen dira emaitza akademikoekin, pertsona on bat heztearekin baino.
Hezkuntzak ezin dio erreparatu adimenaren garapenari edota borondateari soilik. Mutiko hori ederki zebilen arlo hauetan. Gainera, emozionalki oso orekatua zen. Jokaera morala ezin dugu baztertu. Baina jakina, jokaera zuzen baten erakargarritasuna agertzen jakin behar dugu. Bertzenaz lortu nahi duguna neketsua edota aspergarria irudituko zaie eta zaigu. Bistan da, ona egitea ez dela erraza, baina argi dago gauza onak egiten baditugu gure grina txarretatik askatuko garela eta hori oso pozgarria da. Gainera, bertutea lortuko dugu, hau da, gauza onak egiteko ohitura eta barne atsegina, eta honek erraztasuna emango digu kristau bidean jarraitzeko eta geure buruaren jabe izateko, askeagoak izateko azken finean.
Gure izaeran, badira “gogortutako” eta “ilundutako” zonalde edo alderdi batzuk. Batzutan ez gara ausartzen horretan sartzera. Noiz edo noiz horretaz konturatu eta guzti egiten gara, baina nahiago dugu jokaera erosoen epelean babestea, hau da, aldatzen ez saiatzea. Errate baterako, geure jenio txarra heztea, geure nagitasuna uxatzea, geure lotsak gainditzea, geure jarrera edo ohitura berekoi batzuk baztertzea kostagarria eta nekeza begitantzen zaigu. Borrokatzen ez bagara, gainera, ziurrenera gure grinak justifikatzeko arrazoiak etorriko zaizkigu. Bada bertzaldetik, eginkizun bat oso lagungarria suertatuko zaiguna: hobetzearen onurak PENTSATZEN JARTZEA. Balio on batzuk ezagutzeko eta estimatzeko pixka bat pentsatu behar dugu. Pentsatze horren ondorio bat hauxe izanen da: helburu hori lortzeko, zeintzuk dira jarriko ditudan baliabideak, emanen ditudan pausoak (txikiak izan arren)? Izan ere, Gizartearen Historian eta norbanakoen Historian, gauza handiak pauso txiki asko emanda gero lortu izan dira.

Afektibitatea heztea (IV). Bihotzaren gorabeherak

Pedagogo talde batek behin baten esperimentu bat burutu zuen bospasei urteko haurrekin. Klasean zeudelarik, irakasleak txokolatina bana eman eta hauxe gaineratu zien: “orain banoa klasetik gauza batzuk egitera. Ordu laurden barru bueltatzean txokolatina jan ez duenak bertze bat izango du, nik emana”. Proba gogorra izan zen haur haientzat: txokolatinaren plazerari uko egin (denbora laburrez bada ere) bertze bat lortzeko ala gogoak eskatzen zienari amore eman. Ezkutuko kamara bat zeukaten paratua, eta bertatik ikusi zuten nola haur batzuek ez ziotela gogoari eutsi eta di-da batean txokolatina irentsi zutela. Bertze batzuek, ordea, gogoari eutsi zioten. Bitxiak ziren horiek erabili zituzten estrategiak: batzuek begiak txokolatinatik apartatzen zituzten, bertze batzuek kantuan hasten ziren, eta bertzeek ez axolarena egiten zuten jolastuz.
Bada, pedagogoek haur horien segimendua egin zuten, eta urteren buruan konturatu ziren gogoa kontrolatu zuten haurrek, beren ikasketa prozesuan eta beren bizitzaren gorabeheretan arrakastatsuagoak edota beren buruen jabeagoak zirela.
Denok daukagu, neurri handixeago zein laburxeago batean, geure buruaren jabe izateko gaitasuna, eta Jainkoa lagun izanik, are gehiago. Horretarako sentimenduen heziketa beharrezkoa da. Heziketaren bidez ALDATZEKO AUKERA dugu, ez dezagun ahatz. Horretarako, aurreneko pausoa, gure sentimendu edo egoeren azalpena behar dugu.
Muturrak ez dira onak. Mutur baten daudenek, sentimenduen munduari mesfidati begiratzen diote, atrofia afektiboan bizi dira: jarrera intelektualista, pragmatikoa edota boluntarista dutenak dira. Sentimenduen desordenari beldurra diote. Bihotza kutxa ilun baten espetxeratu dute (dugu?). Bertze muturrekoak, berriz, bihotz onekoak dira, baina pereza, etsipena, gogorik eza edo autokupidaren gatibu dira (gara?). Ez dakit, irakurle, ze aldetara lerratzen zaren baina zuk eta biok egoera horietatik atera behar dugu: bihotza izan behar dugu, adimenak gidatua, hezia eta ondo bideratuta, baina bihotza. Bertzenaz, oso bizitza pobrea izanen dugu; izan ere, maite-garrak gizakiago egiten gaitu.
Gure egoera ezagutua borrokari ekin behar diogu. Hasteko, Jesusen Bihotza dugu eredu: ez zen apatiko bat izan. Negar egin zuen, errukitu zen, haurrak besarkatu zituen, lagun minak izan zituen, maitasunez begiratu zion aberats gazteari, esker txarrak bihotza zulatu zion... eta dio. Eta Olibondoen baratzean Aitaren borondatea jarri zuen bere gogoaren aurretik. Berak maitatzeko gaitasun itzela du, infinitua, eta Bere gizon Bihotzez maite gaitu. Berak askatuko du gure bihotza, eskatzen badiogu. Jarraituko dugu.

Afektibitatea heztea (III). Norberaren egoeraz jakitun izatea

Badira pertsonak izatez ezkorrak edo pesimistak direnak eta beste batzuk baikorrak. Bakoitzak jasotzen dugun ondare biologikoak edota heziketak eragina izan dezake gure talantean. Baina horrek ez du esan nahi norberak eragin ezin duenik jarrera baikorragoak izaten. Izakera ezkor batetik izakera optimistagorako pausoa eman dezakegu. Izan ere, jarrera baikorra izatea sarritan energia iturri izaten da nork bere oztopo eta beldurrak gainditzeko.

Nork ez ditu pertsona inteligenteak ikusi arrakastarik lortzen ez dutenak? Izan ere beren nagia gainditzeko kemenik ez dute. Beste batzuk, ostera, inteligentzia ertainekoak dira, baina arrakasta lortzen dute: denboran zehar beren ahalegina iraunarazten jakin izan dute. Borroka horretan euren jarrera baikorrak zeresan handia izan du. Nahiz eta mugatuak izan, jakitun izan dira zeozertarako balio dutela, euren existentziak zentzua daukala. Jakina, sinestun garenok zentzu hori are argiago daukagu: zu eta ni, irakurle, errepikaezinak gara, Jaunak pertsonalki sortu gaitu eta dohain batzuk eman dizkigu. Mundu honetan badugu misio bat. Eta honek indarra ematen digu porroten ostean ez etsitzeko, geure burua hobetzeko gauza txiki-txikietan bada ere.

Honek guztiak heziketan bere isla izan behar du. Heziketaren abiapuntua sekula ez da izango jarrera etsikor bat. Jarrera itxaropentsua behar da: gizakiak bere burua eta lagun hurkoa hobetzeko gaitasuna dauka.

Haurrak berehala sumatzen du gurasoen jarrera. Errietatxo bat botatzean edo zerbait zuzentzean, esate baterako, zer esaten zaionari baino, nola esaten denari erreparatuko dio. Eta jarrera pesimista, ezkorra xurgatuko du baldin eta honelakoak esaten bazaizkio: “Beti ari zara gezurretan! Ze gezurtia zaren, seme!”; “beti zabiltza distraituta!”; “alabatxo, oso txarra zara matematiketan!”. Jarrera askoz positiboagoa, eta beraz emaitza askoz hobekoa, izanen da honelakoak esatea: “Gezur bat esan duzu, hori ez da normala zuregan, ez?”; “orain despistatuta zaude”; “ebaluazio honetan matematika gutxi ikasi duzu, eh?”. Haurrari ematen zaion mezua oso bestelakoa da. Unean uneko akatsak egin ditu, bai, baina bere esku dago akats horiek gainditzea, akats horietatik libratzen ahal da. Haurrari konfiantza hori eman behar zaio: autoestima osasuntsu bat beharrezkoa da. Batez ere, bere puntu positiboak baloratuak izan behar dira: haietan oinarrituta, kemena izango baitu bere “hutsuneak” edota alderdi ilunak hobetzeko.

Afektibitatea heztea (II). Norberaren burua ezagutzea

Afektibitatea hezteko aurreneko pausoa da norberaren burua ezagutzea. Alde batetik, esan beharra dago ez dela lan xamurra edo erraza. Gure harrotasunak, hau da, gure beldurrak oztopoak jartzen dizkigu geure burua ezagutzeko: batzuetan geure buruari sinestarazi nahi diogu, garen baino fuerteagoak garela, garen baino autonomoagoak garela, garen baino ausartagoak garela. Besteetan, harrotasun horrek berorrek gure gabeziak leporatzen dizkigu gupidarik gabe, eta besteen gaitzespena jasoko dugula iruditzen zaigu, benetan eta garen bezala ezagutzen bagaituzte. Horren ondorioz, geure munduan sartzen gara, geure zoritxarra miazkatuz, eta era berean, besteengandik lotsakor ihesi.
Susana Tamarok esaten du bihotza lurraren antzekoa dela. Alde bat argitan dago, eguzkiari begira. Beste alde bat ilunpean dago. Alde ilun hori ezagutzea, lur azaletik behera jaistea gogorra da; izan ere, horretarako onartu beharko dugu geure barnean zerbait iluna badagoela. Urguiluak bere defentsa-mekanismoa ezartzen du orduan. Alde batetik, normala da. Baina ezagutuko bagenu, badugula Aita bat, gure ahuleziak maite dituena ez ginateke horren beldurti izango. Izan ere, Aita hori Jainkoa bera da, eta gure ahulezietan bere Aitatasun errukior, maitakor eta karinosoa isurtzeko prest dago... uzten badiogu.
Gure egoera emozionalak gorabeherak izaten ditu, eta izan behar ditu, baina horrek ez du esan nahi guk zereginik ez dugunik. Batzutan egoera bakoitzaren zioak edo sorburuak zeintzuk diren identifikatu behar ditugu beldur gabe (besteei geure arazoen errua egotzi gabe). Sentimendu horiek bereiztea ez da erraza, eta batzuetan seme-alabei ez zaie heziketa egokia ematen horiek –euren izenekin- agertzeko, eta mundu hori isiltasunean ehorzten da. Hori arriskutsua da oso.
Esaterako, enkontru desatsegin baten ostean, pertsona bat egon daiteke luzaro (minbera bada) suminkor, bera kontziente izan gabe. Esaten badiote nahiko haserrekor dagoela, txartzat har dezake. Horretaz konturatzen bada, ordea, ahaleginak egin ditzake, besteekin gozoago izateko, bere afektibitatea ondo erabiltzeko eta ziurrenera emaitza hobea izango da. Izan ere, batzutan pentsatzen dugu besteak gure aurka konfabulatu direla. Egia da, nire inguruan daudenek akatsak izan ditzakete (nik neureak ditudan bezala), baina gehienetan nire esku dago besteekin harreman onak eta aberasgarriak izatea: neure burua ezagututa, pentsamendu positiboei bidea emanez eta negatiboak alde batera utziaz. Jarraituko dugu.

Aita Santua Benedikto XVI.a euskaldunoi mintzo

"Euskadin bakea sendotzeko ahalegina" eskatu du Aita Santuak.

"Bidean sor daitezkeen oztopo guztiak gainditzeko" deia egin du asteazkeneroko agerraldian.

Apirilaren 6ko egunkarien portadak bereziak izan dira.
ABCk, esaterako, ez du ekarri Aita Santuaren aipamenik. La Razón-ek ere ez. El Mundo-k, ez noski. Hain "zintzoak" diren egunkari hauek, ezta aipatu ere Aita Santuak egindako adierazpena, nahiz eta aktualitateko gaia izan.
El País-ek aipatu du soilik (argazki -txar- eta guzti).
Beraz, txoko honetatik errepikatuko dugu Aita Santuak esandakoa eta euskaraz ipiniko dugu, Espainia eta Euskal Herriko kazetek egin dioten boikota saihestearren:
"Otoitz egitera gonbidatzen zaituztet bakezko ortzimugak guzti-guztiek sendotzen lagun dezaten, bai Euskal Herrian bai Espainia osoan, denek jakin dezaten aurki daitezkeen oztopoak ganditzen". Xabierko San Frantziskoren jaiotzaren 5. mendeurrenaren bezperan esan zituen hitz horiek Aita Santuak.