Manuel Lasarteren "ezaugarri" bat

Duela gutxira arte, Euskararen Kultur Elkargoak antolatuta Tafalla jauregian Manuel Lasarteri eskainitako erakusketa bat izan da. Oso erakusketa apaina, portzierto. "Bertsonan blai" izeneko erakusketa ere egoitza berean zegoen eta Lasarterena osatzera zetorren. Zorionak antolatzaileei.
Leitzan 1927an jaiotako bertsolari hau bertsolari dotore, apal eta gizalegetsua dugu. Bere bat-bateko bertso askok izugarrizko perfekzio formala dute. Ondo neurtutako berbalditxoak dira sarri askotan bere bertsoak, barne mundu harrigarriki aberatsa erakusten digutenak.
Hemen ezaugarri bat azpimarratu nahiko nuke: bere sinismena.
Milaka dira bere sinismenaren berri ematen diguten bertsoak, oso modu naturalean egindako aipamenei esker.
Hona hemen batzuk.
Hil zitzaion alaba bati eskainitako bertsoan honela zioen:

Jaunak zerutik billa
zaizulako jetxi,
lur tristean negarrez
bear nazu utzi;
zerura juan nai dezu
ta nik ezin eutsi,
ia an biltzen geran
bihar edo etzi!

Uztapide bertso-lagunari eskainitako beste bat:

Lagun on bati samin agurra
egin bearra daukagu,
Zeruko Aita egin zaitea
seme eder onen kargu,
zu, lur ontatik joan bearra
Euskal Erriak pena du,
agur, Manuel, zerura arte
Jainkoak ala nai badu.

Lore eder bati eskainitakoa:

Artean oso gaztea zan da
sendo zeukan osasuna,
xorroak intzez bustiak zeuzkan,
ura aren poztasuna,
eguzkiari erakutsiaz
barrengo ezkotasuna!
Jaunak zerutik bedeinkatu zun
aren berezkotasuna.

"Kale ertzeko itsua zara" jarri zioten gaia eta berak honela kanatu:

Zeruko Aita, al baldin badet,
zurekin nai nuke lagun,
amets bizitan nere burua
ibiltzen da gau ta egun.
Lau eguneko lurralde ontan
bistaz egon arren illun,
beste mundura bildutakoan
ia alkar ikusten degun!

Gaur egungo euskal kulturaren hainbat lekutan ez da "politikoki zuzena" gure aurrekoen eta gaur egungo hainbat euskaldunen "ezaugarri" hau gogoraraztea. Baina hor dago eta azkeneko gaiaren itsua baino itsuagoa izan behar da horretaz ez konturatzeko.

Nafarroako "aurrerakoiek" ama gazteei ez diete lagundu nahi

Harriturik nago Nafarroan ditugun "sasi-aurrekoiekin". Nafarroako Ama-Sarea ezarri nahi zuten herri-ekimenari ezezko borobila eman diote gure "aurrerakoiek". Sare horren zeregina haurdun dauden amei laguntzea da, hain zuzen abortuari alternatiba bat ematearren. Nafarroako Familiaren Foroak aurkeztu du proposamen hori Parlamentuan 8000 sinadura bildu ostean (beharrezkoak direnak baino 1.000 sinadura gehiagorekin). Nafarroa bezalako populazio txikiko lurralde batean ez da txantxetakoa 8.000 sinadura biltzea; are gutxiago zenbait hedabidetan hain gutxietsia izan den bizitzaren aldeko ekimen baterako.
Izan ere, ama gazte asko, haurdun geratzean, bakarrik sentitzen dira, haurraren aitak erantzunkizunik hartu nahi ez duelako, gurasoen presioa dutelako, egoera ekonomiko gogorrean daudelako... edota hainbat arrazoirengatik. Nafarroako progresistek eta euren burua abertzaletzat duten batzuek, berriz, amaren sabelean dagoen haurra akatzea baizik ez dute proposatzen... hori eta "heziketa sexuala" areagotzea. "Heziketa sexuala" inoiz baino gehiago dugun garaiotan, hain zuzen, inoiz baino abortu gehiago praktikatzen dira, ordea. Konponbide "aurrerakoi" hori ez al da kale egiten ari?
Barkatu, ni abertzalea sentitzen naiz, eta ez dut maite seme-alaba nafarrak akatzea. Nafarroako eta Euskal Herriko balio eta inbertsiorik onenak gure seme-alabak ditugu.
Zenbait kasutan, kontzientea naiz, seme-alaba horiek ez dute aurkituko beren ama biologikoarengan aukerarik familia-giro bat izateko. Kasu horietan adopzioaren bidea ere badago, eta ekimen hau horri laguntzera ere bazetorren. Zenbat bikote ote daude Nafarroan eta Euskal Herrian semetxo edo alabatxo bat adoptatzeko esperantzetan? Haiek ere ez al dute merezi gure "aurrerakoien" laguntza?
Batzuk "eskandalizatu" egiten dira umeen abortuak Nafarroatik kanpo egin behar direlako (ordainduta, hori bai). Baina ez al da eskandalagarriagoa amen egoera lagundu nahi duten ekimen bat Nafarroako Parlamentuko PSN, NaBai eta EBren laguntza ez jasotzea?

Espainiarekin "anexionatzearen" aldekoak

Nortzuk dira Espaniarekin anexionatu nahi gaituztenak?
Zaila da esaten. Zaila da zehazten.
Ez dute zertan nabarmendu.
Ez dute ezer aldarrikatzeko.
Ez dute alderdi nazionalista bat sortzeko premiarik.
Ez dute kejaka ibiltzeko beharrik.
Arrazoi sinple bategataik: De facto anexionatuta gaude jada.
Ostera, Nafarroa bezalako lurralde bat anexionatu nahi omen dugunok seinalatzen gaituzte, behin eta berriz, espantu aurpegiarekin seinalatu ere.
Errazago daukate. Nazionalistak ei gara eta. Horrekin "dena" esanda dago... eurek esan nahi duten guztia, jakina: horren atzetik datorren erretolika guztia, noski.
Niri ez zait "anexionatu" aditza gustatzen.
Ez desprestijiatuta dagoelako soilik.
Nik ez diot hori Nafarroari opa.
Niri bidaide izatea gustatzen zait.
Bidaidea nirekin ibiltzera behartuta ez dagoen batekin, nirekin askatasunez eta bere gogoz etorri nahi duen batekin. Helburu baterantz garamatzan bide bat nirekin, gurekin batera etortzera nahi duenarekin bai gogotsu ibiliko nintzatekeela.
Hori opa diet nahi duten nafarrei.
Beste euskaldunekin batera ibiltzeko gonbitea egiten diet, askatasunez, guztientzat onuragarria izan daietekeen gailur baterantz.
Bestela ez: gogo txarrez ibiltzera behartuta dagoenari, lasai egoteko, trankil beste leku batera jotateko proposatuko nioke. Eta denok pozik, haserretu behar izan gabe.
Nago "bidaide" delako kontzeptu hau ere ez dutela oso gogoko anexionatuta gauzkatenek.

Tobit

Ya esta. Denak pozik. Eskuina espaniarra eskuak igurtzitzen, sozialistei emango dieten jipoian amestuz. Ezker abertzaleko batzuk ere bai, poz-pozik, ETAk hiltzera bueltatuko dela esan eta eztabaida De Juana martiriari egin dioten horretan zentratuta.
Horrelako gatazketan, muturretan daudenek ez dute protagonismoa galdu nahi, eta oso erraz daukate, gainera, berriro hartzea. Erdiko gehiengoak, berriz, askoz lan gehiago eginda ere, askoz zailago daukate.
Ez dauka lotura zuzenik, eta ez da nire asmoa erlijioa politikarekin nahastea, baina Tobit liburuan agertzen den testu txatala datorkit burura:

"Gure arbasoek zure aginduak

bete ez zituztelako

utzi diezu etsaiei

guri lapurretak egiten,

gu erbesteratzen eta hiltzen.

Iseka eta barre egiten digute denek,

irainka garabiltzate

sakabanatu gaituzun

nazio guztietan" (Tobit 3, 4)

Guztien barregarri izango gara berriz ere.
Benetako politika egiten hasiko ginela pentsatu eta, Nafarroan behintzat, aldaketekin itxaropentsu, eta berriro ere hiltzea besterik ez dakien hiltzaile-talde batek dena baldintzatu nahian, herriak eman ez dion protagonisma berengatu nahian. Horixe da euskaldunon madarikazioa, zigorra.
Noiz arte, Jauna, noiz arte?
Badakigu zer dagoen gure esku. Eta egiten ahaleginduko gara: bakearen alde lanean jarraitu. Etsipenik gabe. Baina egun hits hauetan nire bihotzak otoitz urratu bat zuzentzen du zerura, ezinbestean:

"Libra nazazu, Jauna,

larrialdi honetatik,

uztazu betiko egoitzara joaten;

baina ez gorde niri

zeure aurpegia, Jauna" (Tobit 3, 6).

Erridikuluaz

Erridikulua benetan kaltegarria da.
Eta erridikulua egiten ari dira batzuk hemen.
Bakezko egoera batean, ez dago jada etsai monstruosorik, odoltsurik, errukigabekorik.
Eta asmatu behar dute.
Eta kondaira eraki behar dute. Epe motzean arrakasta izango du sasi-mamu horrek sortutako beldurrak. Gaurko ogia, biharko gosea baina.
Horregatik probokazioak: azken kartutxoak, Ibarretxeren deklarazio egunean, kasurako. Zoritxarrez zoro batek eman zien espero zutena.
Hala ere, aurkitzen dituzte gertaerak, aitzakiak horren erridikulu ez sentitzeko.
Errekontziliazioaren balioa ez dakit ahaztuxe samar ez ote dugun. Eta inoiz baino beharrezkoago dugu. Bestela, ez dago benetako bakerik. Azalekoa agian, baina hauskorra izaten da hori, denbora laburrekoa, zaurien zornea sendatzen ez duena.
Probokazioen kontuari berriz ere eutsiz, horretan ari direnak ere gure adietasunez domatu behar ditugu. Hitz ozpiduei, eztizko hitzekin erantzun. Hitz garratzei, hitz goxoekin iardetsi.
Orduan eurak ere erridikulua egiteari utziko diote. Eta agian ados jarriko gara zeozertan. Eta gurdiari tiraka egongo gara jada guztiok, erridikulukeriak albo batera lagata.

Adimena iraindu? Eta zer?

Txikitan kromoekin negoziatzen genuen, nork bere bilduma osatu ahal izateko.
Pasa den asteburuan, hilak 17, Iruñean manifestazio handi bat izan zen. Nafar izaera defendatzea zen bere helburuetako bat (gaztelera hutsean, ze kuriosoa!) eta Nafarroa ez zela negoziagai aldarrikatzea ere bai.
Zergatik lotu ditut gertakari hauek biak? Nik ere uste dudalako Nafarroa ez dela kromoekin bezala tratatu behar.
Baina uste dut ez dela hori "navarristen" benetako kezka. Antzina bati entzun nion: "Navarrista navarrero, que se te ve el plumero, que dices que eres navarro y español eres primero" (barka nire transkripzio eskasa).
Hori dela eta, manifestaziaren aurka egon diren batzuek esan izan dute antolatzaileen esanetan inteligentziari egindako irainak egon direla eta haien kontra itzuliko dela hau guztia.
Agian bai, agian ez.
"Gran Hermano", latinamerikar kulebroiak eta prentsa-arrosa kutsuko arratsaldeko txutxumutxu-saioak ere inteligentziari egindako irainak dira, irain garbi eta argiak... Hala eta guztiz ere, milioika pertsonek ikusten dituzte, audientzia itzela dute, urte batean bai eta hurrengoan ere bai...
Beraz, ez sobera fidatu inteligenteen matxinadarekin.
Hori bai, ziurrenera batzuk jaitsi dira propaganda hau guztia daroan trenbidetik. Bejondeiela.
Baina zuhurtasunez eta tinkotasunez lanean jarraitzeko unea da.
Zor zaiguna tinkotasunez eta era zibilizatuan eskatzen jarraitu behar dugu: Nafarroaren izaera defendatu nahi? Primeran. Bada defendatu egizu euskaraz ere. Lehenengoz aitortu, horretan behintzat, akats bat egin duzula. Bigarrenez: nola kitatuko duzu zor hori?
Hori da eman beharreko aurreneko pausoa, nire ustez.
Gure adimena iraindu dutela? Horretan errukia merezi dutelakoan gaude: ez dago itsutasun sendaezinagorik itsutasuna bilatzen duenarena baino. Gizajoak. Gure laguntza behar dute, ez gure mespretxua.

Mesasge of his Holiness Pope Benedict XVI for the Celebration of the World Day of Peace

Zilegi bekit intelektual eta lider baten gogoetak hemen txertatzea. Bakaeren alde hausnartzen du Benedikto XVI.ak eta horixe da gaur egun gure herriak eta gure munduak gehien behar duten gauzetako bat. Probetxuzkoa gerta dakigula.

1 JANUARY 2007

THE HUMAN PERSON, THE HEART OF PEACE

1. At the beginning of the new year, I wish to extend prayerful good wishes for peace to Governments, leaders of nations and all men and women of good will. In a special way, I invoke peace upon all those experiencing pain and suffering, those living under the threat of violence and armed aggression, and those who await their human and social emancipation, having had their dignity trampled upon. I invoke peace upon children, who by their innocence enrich humanity with goodness and hope, and by their sufferings compel us all to work for justice and peace. Out of concern for children, especially those whose future is compromised by exploitation and the malice of unscrupulous adults, I wish on this World Day of Peace to encourage everyone to reflect on the theme: The Human Person, the Heart of Peace. I am convinced that respect for the person promotes peace and that, in building peace, the foundations are laid for an authentic integral humanism. In this way a serene future is prepared for coming generations.

The human person and peace: gift and task

2. Sacred Scripture affirms that “God created man in his own image, in the image of God he created them; male and female he created them” (Gen 1:27). As one created in the image of God, each individual human being has the dignity of a person; he or she is not just something, but someone, capable of self-knowledge, self-possession, free self-giving and entering into communion with others. At the same time, each person is called, by grace, to a covenant with the Creator, called to offer him a response of faith and love that no other creature can give in his place(1). From this supernatural perspective, one can understand the task entrusted to human beings to mature in the ability to love and to contribute to the progress of the world, renewing it in justice and in peace. In a striking synthesis, Saint Augustine teaches that “God created us without our aid; but he did not choose to save us without our aid(2).” Consequently all human beings have the duty to cultivate an awareness of this twofold aspect of gift and task.

3. Likewise, peace is both gift and task. If it is true that peace between individuals and peoples—the ability to live together and to build relationships of justice and solidarity—calls for unfailing commitment on our part, it is also true, and indeed more so, that peace is a gift from God. Peace is an aspect of God's activity, made manifest both in the creation of an orderly and harmonious universe and also in the redemption of humanity that needs to be rescued from the disorder of sin. Creation and Redemption thus provide a key that helps us begin to understand the meaning of our life on earth. My venerable predecessor Pope John Paul II, addressing the General Assembly of the United Nations on 5 October 1995, stated that “we do not live in an irrational or meaningless world... there is a moral logic which is built into human life and which makes possible dialogue between individuals and peoples(3) .” The transcendent “grammar”, that is to say the body of rules for individual action and the reciprocal relationships of persons in accordance with justice and solidarity, is inscribed on human consciences, in which the wise plan of God is reflected. As I recently had occasion to reaffirm: “we believe that at the beginning of everything is the Eternal Word, Reason and not Unreason(4).” Peace is thus also a task demanding of everyone a personal response consistent with God's plan. The criterion inspiring this response can only be respect for the “grammar” written on human hearts by the divine Creator.

From this standpoint, the norms of the natural law should not be viewed as externally imposed decrees, as restraints upon human freedom. Rather, they should be welcomed as a call to carry out faithfully the universal divine plan inscribed in the nature of human beings. Guided by these norms, all peoples —within their respective cultures—can draw near to the greatest mystery, which is the mystery of God. Today too, recognition and respect for natural law represents the foundation for a dialogue between the followers of the different religions and between believers and non-believers. As a great point of convergence, this is also a fundamental presupposition for authentic peace.

The right to life and to religious freedom

4. The duty to respect the dignity of each human being, in whose nature the image of the Creator is reflected, means in consequence that the person can not be disposed of at will. Those with greater political, technical, or economic power may not use that power to violate the rights of others who are less fortunate. Peace is based on respect for the rights of all. Conscious of this, the Church champions the fundamental rights of each person. In particular she promotes and defends respect for the life and the religious freedom of everyone. Respect for the right to life at every stage firmly establishes a principle of decisive importance: life is a gift which is not completely at the disposal of the subject. Similarly, the affirmation of the right to religious freedom places the human being in a relationship with a transcendent principle which withdraws him from human caprice. The right to life and to the free expression of personal faith in God is not subject to the power of man. Peace requires the establishment of a clear boundary between what is at man's disposal and what is not: in this way unacceptable intrusions into the patrimony of specifically human values will be avoided.

5. As far as the right to life is concerned, we must denounce its widespread violation in our society: alongside the victims of armed conflicts, terrorism and the different forms of violence, there are the silent deaths caused by hunger, abortion, experimentation on human embryos and euthanasia. How can we fail to see in all this an attack on peace? Abortion and embryonic experimentation constitute a direct denial of that attitude of acceptance of others which is indispensable for establishing lasting relationships of peace. As far as the free expression of personal faith is concerned, another disturbing symptom of lack of peace in the world is represented by the difficulties that both Christians and the followers of other religions frequently encounter in publicly and freely professing their religious convictions. Speaking of Christians in particular, I must point out with pain that not only are they at times prevented from doing so; in some States they are actually persecuted, and even recently tragic cases of ferocious violence have been recorded. There are regimes that impose a single religion upon everyone, while secular regimes often lead not so much to violent persecution as to systematic cultural denigration of religious beliefs. In both instances, a fundamental human right is not being respected, with serious repercussions for peaceful coexistence. This can only promote a mentality and culture that is not conducive to peace.

The natural equality of all persons

6. At the origin of many tensions that threaten peace are surely the many unjust inequalities still tragically present in our world. Particularly insidious among these are, on the one hand, inequality in access to essential goods like food, water, shelter, health; on the other hand, there are persistent inequalities between men and women in the exercise of basic human rights.

A fundamental element of building peace is the recognition of the essential equality of human persons springing from their common transcendental dignity. Equality on this level is a good belonging to all, inscribed in that natural “grammar” which is deducible from the divine plan of creation; it is a good that cannot be ignored or scorned without causing serious repercussions which put peace at risk. The extremely grave deprivation afflicting many peoples, especially in Africa, lies at the root of violent reactions and thus inflicts a terrible wound on peace.

7. Similarly, inadequate consideration for the condition of women helps to create instability in the fabric of society. I think of the exploitation of women who are treated as objects, and of the many ways that a lack of respect is shown for their dignity; I also think —in a different context—of the mindset persisting in some cultures, where women are still firmly subordinated to the arbitrary decisions of men, with grave consequences for their personal dignity and for the exercise of their fundamental freedoms. There can be no illusion of a secure peace until these forms of discrimination are also overcome, since they injure the personal dignity impressed by the Creator upon every human being(5).

The “ecology of peace”

8. In his Encyclical Letter Centesimus Annus, Pope John Paul II wrote: “Not only has God given the earth to man, who must use it with respect for the original good purpose for which it was given to him, but man too is God's gift to man. He must therefore respect the natural and moral structure with which he has been endowed(6).” By responding to this charge, entrusted to them by the Creator, men and women can join in bringing about a world of peace. Alongside the ecology of nature, there exists what can be called a “human” ecology, which in turn demands a “social” ecology. All this means that humanity, if it truly desires peace, must be increasingly conscious of the links between natural ecology, or respect for nature, and human ecology. Experience shows that disregard for the environment always harms human coexistence, and vice versa. It becomes more and more evident that there is an inseparable link between peace with creation and peace among men. Both of these presuppose peace with God. The poem-prayer of Saint Francis, known as “the Canticle of Brother Sun”, is a wonderful and ever timely example of this multifaceted ecology of peace.

9. The close connection between these two ecologies can be understood from the increasingly serious problem of energy supplies. In recent years, new nations have entered enthusiastically into industrial production, thereby increasing their energy needs. This has led to an unprecedented race for available resources. Meanwhile, some parts of the planet remain backward and development is effectively blocked, partly because of the rise in energy prices. What will happen to those peoples? What kind of development or non-development will be imposed on them by the scarcity of energy supplies? What injustices and conflicts will be provoked by the race for energy sources? And what will be the reaction of those who are excluded from this race? These are questions that show how respect for nature is closely linked to the need to establish, between individuals and between nations, relationships that are attentive to the dignity of the person and capable of satisfying his or her authentic needs. The destruction of the environment, its improper or selfish use, and the violent hoarding of the earth's resources cause grievances, conflicts and wars, precisely because they are the consequences of an inhumane concept of development. Indeed, if development were limited to the technical-economic aspect, obscuring the moral-religious dimension, it would not be an integral human development, but a one-sided distortion which would end up by unleashing man's destructive capacities.

Reductive visions of man

10. Thus there is an urgent need, even within the framework of current international difficulties and tensions, for a commitment to a human ecology that can favour the growth of the “tree of peace”. For this to happen, we must be guided by a vision of the person untainted by ideological and cultural prejudices or by political and economic interests which can instil hatred and violence. It is understandable that visions of man will vary from culture to culture. Yet what cannot be admitted is the cultivation of anthropological conceptions that contain the seeds of hostility and violence. Equally unacceptable are conceptions of God that would encourage intolerance and recourse to violence against others. This is a point which must be clearly reaffirmed: war in God's name is never acceptable! When a certain notion of God is at the origin of criminal acts, it is a sign that that notion has already become an ideology.

11. Today, however, peace is not only threatened by the conflict between reductive visions of man, in other words, between ideologies. It is also threatened by indifference as to what constitutes man's true nature. Many of our contemporaries actually deny the existence of a specific human nature and thus open the door to the most extravagant interpretations of what essentially constitutes a human being. Here too clarity is necessary: a “weak” vision of the person, which would leave room for every conception, even the most bizarre, only apparently favours peace. In reality, it hinders authentic dialogue and opens the way to authoritarian impositions, ultimately leaving the person defenceless and, as a result, easy prey to oppression and violence.

Human rights and international organizations

12. A true and stable peace presupposes respect for human rights. Yet if these rights are grounded on a weak conception of the person, how can they fail to be themselves weakened? Here we can see how profoundly insufficient is a relativistic conception of the person when it comes to justifying and defending his rights. The difficulty in this case is clear: rights are proposed as absolute, yet the foundation on which they are supposed to rest is merely relative. Can we wonder that, faced with the “inconvenient” demands posed by one right or another, someone will come along to question it or determine that it should be set aside? Only if they are grounded in the objective requirements of the nature bestowed on man by the Creator, can the rights attributed to him be affirmed without fear of contradiction. It goes without saying, moreover, that human rights imply corresponding duties. In this regard, Mahatma Gandhi said wisely: “The Ganges of rights flows from the Himalaya of duties.” Clarity over these basic presuppositions is needed if human rights, nowadays constantly under attack, are to be adequately defended. Without such clarity, the expression “human rights” will end up being predicated of quite different subjects: in some cases, the human person marked by permanent dignity and rights that are valid always, everywhere and for everyone, in other cases a person with changing dignity and constantly negotiable rights, with regard to content, time and place.

13. The protection of human rights is constantly referred to by international bodies and, in particular, the United Nations Organization, which set itself the fundamental task of promoting the human rights indicated in the 1948 Universal Declaration. That Declaration is regarded as a sort of moral commitment assumed by all mankind. There is a profound truth to this, especially if the rights described in the Declaration are held to be based not simply on the decisions of the assembly that approved them, but on man's very nature and his inalienable dignity as a person created by God. Consequently it is important for international agencies not to lose sight of the natural foundation of human rights. This would enable them to avoid the risk, unfortunately ever-present, of sliding towards a merely positivistic interpretation of those rights. Were that to happen, the international bodies would end up lacking the necessary authority to carry out their role as defenders of the fundamental rights of the person and of peoples, the chief justification for their very existence and activity.

International humanitarian law and the internal law of States

14. The recognition that there exist inalienable human rights connected to our common human nature has led to the establishment of a body of international humanitarian law which States are committed to respect, even in the case of war. Unfortunately, to say nothing of past cases, this has not been consistently implemented in certain recent situations of war. Such, for example, was the case in the conflict that occurred a few months ago in southern Lebanon, where the duty “to protect and help innocent victims” and to avoid involving the civilian population was largely ignored. The heart-rending situation in Lebanon and the new shape of conflicts, especially since the terrorist threat unleashed completely new forms of violence, demand that the international community reaffirm international humanitarian law, and apply it to all present-day situations of armed conflict, including those not currently provided for by international law. Moreover, the scourge of terrorism demands a profound reflection on the ethical limits restricting the use of modern methods of guaranteeing internal security. Increasingly, wars are not declared, especially when they are initiated by terrorist groups determined to attain their ends by any means available. In the face of the disturbing events of recent years, States cannot fail to recognize the need to establish clearer rules to counter effectively the dramatic decline that we are witnessing. War always represents a failure for the international community and a grave loss for humanity. When, despite every effort, war does break out, at least the essential principles of humanity and the basic values of all civil coexistence must be safeguarded; norms of conduct must be established that limit the damage as far as possible and help to alleviate the suffering of civilians and of all the victims of conflicts(7).

15. Another disturbing issue is the desire recently shown by some States to acquire nuclear weapons. This has heightened even more the widespread climate of uncertainty and fear of a possible atomic catastrophe. We are brought back in time to the profound anxieties of the “cold war” period. When it came to an end, there was hope that the atomic peril had been definitively overcome and that mankind could finally breathe a lasting sigh of relief. How timely, in this regard, is the warning of the Second Vatican Council that “every act of war directed to the indiscriminate destruction of whole cities or vast areas with their inhabitants is a crime against God and humanity, which merits firm and unequivocal condemnation(8).” Unfortunately, threatening clouds continue to gather on humanity's horizon. The way to ensure a future of peace for everyone is found not only in international accords for the non-proliferation of nuclear weapons, but also in the determined commitment to seek their reduction and definitive dismantling. May every attempt be made to arrive through negotiation at the attainment of these objectives! The fate of the whole human family is at stake!

The Church as safeguard of the transcendence of the human person

16. Finally, I wish to make an urgent appeal to the People of God: let every Christian be committed to tireless peace-making and strenuous defence of the dignity of the human person and his inalienable rights.

With gratitude to the Lord for having called him to belong to his Church, which is “the sign and safeguard of the transcendental dimension of the human person”(9) in the world, the Christian will tirelessly implore from God the fundamental good of peace, which is of such primary importance in the life of each person. Moreover, he will be proud to serve the cause of peace with generous devotion, offering help to his brothers and sisters, especially those who, in addition to suffering poverty and need, are also deprived of this precious good. Jesus has revealed to us that “God is love” (1 Jn 4:8) and that the highest vocation of every person is love. In Christ we can find the ultimate reason for becoming staunch champions of human dignity and courageous builders of peace.

17. Let every believer, then, unfailingly contribute to the advancement of a true integral humanism in accordance with the teachings of the Encyclical Letters Populorum Progressio and Sollicitudo Rei Socialis, whose respective fortieth and twentieth anniversaries we prepare to celebrate this year. To the Queen of Peace, the Mother of Jesus Christ “our peace” (Eph 2:14), I entrust my urgent prayer for all humanity at the beginning of the year 2007, to which we look with hearts full of hope, notwithstanding the dangers and difficulties that surround us. May Mary show us, in her Son, the Way of peace, and enlighten our vision, so that we can recognize Christ's face in the face of every human person, the heart of peace!

From the Vatican, 8 December 2006.

BENEDICTUS PP. XVI

---

(1) Cf. Catechism of the Catholic Church, 357.

(2) Sermo 169, 11, 13: PL 38, 923.

(3) No. 3.

(4) Homily at Islinger Feld, Regensburg, 12 September 2006.

(5) Cf. Congregation for the Doctrine of the Faith, Letter to the Bishops of the Catholic Church on the collaboration of men and women in the Church and in the world (31 May 2004), 15-16.

(6) No. 38.

(7) In this regard, the Catechism of the Catholic Church indicates strict and precise criteria: cf. 2307-2317.

(8) Pastoral Constitution Gaudium et Spes, 80.

(9) Ibid., 76.

Espainiako Apezpikuen Batzarraren instrukzioa (II)

Aurreko "post" batean, Espainiako Apezpikuen Batzarrak ateratako instrukzioa (2006-XI-23) laburbildu genuen.
Bertan bada atal bat euskal kuluturan itzelezko oihartzuna izan duena.
Non kokatzen da?
Instrukzioak, saerraren ostean, baditu hiru atal nagusi:
Sarrera
I. Egoera berria: laizismoaren oldar bortitza
II. Elizaren eta katolikoon erantzunkizuna
III. Argitu eta orientau beharreko kontuak, moralaren ikuspegitik
Gero ondorioak datoz.
Aipatutako azpiataltxo "polemiko" hori III. atalean agertzen da. Azpiatal baten azpiatala da, hain zuzen.
Izan ere apezpikuek argitu beharreko zenbait kontu agertzen dituzte. Honako hauek:
1. Demokrazia eta morala
2. Guztien ongiari zerbitzatzea
3. Demokrazia hobetzea
4. Erlijio-askatasunari errespetua
5. Terrorismoa
6. Nazionalismoak eta beren betebehar moralak
7. Karitatea praktikan jartzea

Beraz, gutxienez, kokatzen jakin dezagun eta gero gerokoak.
Seigarren azpi-azpi-azpiatal horretan "nazionalismoen betebeharrez" ari da instrukzioa.
Hasten da esaten abertzaletasun guztiak ez direla berdinak. Batzuek filosofia marxistak onartzen dituzte eta beste batzuek doktrina liberalak; batzuk independentistak dira eta beste batzuk ez.
Gogorarazten digute gaur egungo Espainiaren sustraietako bat sinismena izan dela, Penintsula osoko herriak kohesionaturik izateko eragileetako bat.
Hori bai, Espainia hainbat modu politikotan izan daiteke kudeatuta eta apezpikuek ez dute beren burua gai ikusten horretan deus esateko. Hiritarrei dagokie hori erabakitzea bozkaren bidez.
Hala ere, guztiok jokatu behar dugu erantzunkizunez, batasuna balio bat dela gogoratuz eta elkartasuna zainduz.
Horretan inplikatuta dauden hirtarren borondatea ere errespetatua izan behar da.
Elizak jarrera nazionalista edo abertzaleen zilegitasuna onartzen du, betiere modu demokratikoan ( indarkeriarik gabe) jokatzen badute. Beraz, komunitate bat (herri bat, nazio bat...) modu horretan Espainaren ordenamendua aldatuko balitz, apezpikuak ez lirateke kontra jarriko.
Baina abertzaleen proposamenak justifikatuak izan behar dira guztien ongia kontuan hartuz, eta modu batean edo bestean inplikatuta daudenei erreferentzia eginez.
Izan ere, edozein pauso luzatu bahino lehen, galdera batzuk erantzun beharko lirateke: esaterako, orain arte eratutako erlazio sareak apurtu behar ote dira?
Beraz, egoismoa ez dadila nagusi izan edota ez gaitezen aldarrikapen ideologikoekin itsutu. Egia historikoa manipulatzea ere saihestu behar da. Garrantzitsua da oso herri guztien artean elkarkatasuna bizitzea eta berradiskidetzea bultzatzea, zuzengabekeriak gaindituz eta banaketak saihestuz. Helburu hori gure otoitzen bidez ere lortzera gonbidatzen gaituzte apezpikuek.

Honaino apezpikuek esandakoa.
Honik aurrera nire gogoeta xumea.
Apezpikuek Elizak onartzen duen egia bakarra gogorarazi digute: Elizak jarrera nazionalista edo abertzaleen zilegitasuna onartzen du, betiere modu demokratikoan ( indarkeriarik gabe) jokatzen badute.
Abertzale den batentzat hau izugarri positibotzat hartzeko modukoa da, ez?
Jakina, gero gogoeta batzuk proposatzen dizkigute: batuta bizi eta eratu izan direla Penintsulako herriak, sinesmena izan dutela guztiek kohesio-euskarri... gogoan hartzeko kontuak dira, zalantzarik gabe, baina sekula Elizak onartzen duen zilegitasun horren kontrakoak direla ondorioztatuz. Are gehiago, gogoeta aberasgarritzat hartzen ahal dugu abertzale sentitzen garenok. Gaur egungo abertzale askorentzat, gure abertzaletasuna ez da besteengandik aldentzekoa (separatismo). Eskatzen dugu soil-soilik guri dagozkigun kontuetan burujabe izatea, guk geuk erabaki ahal izatea eta ez Estatu zentralista batek. Helburua? Hain zuzen apezpikuek baloratzen duten elkartasun hori areagotzea: beste herrialdeei lagunduko diegu, baldin eta gure ekonomia (hobeto) kudeatzeko aukera badugu. Hau da, gu garatu, besteak garatzen laguntzeko; gu aberastu, besteei aberasten laguntzeko (betiere besteek dituzten gauza onetatik ikasteari utzi gabe).
Erantzunkizunerako deia ere egiten digute. Abertzale batek eskertu behar du dei hori. Benetako abertzaleak izan nahi badugu, gauzak ondo egiteaz geu gara interesatuen gaudenok. Hau da, nazio burujabe bat izatera doan "trantsizio" horretan, gauzak ondo baino hobeto egin nahi ditugu, gutxiengo guztiak errespetatuz, giza-bizitza balio sakratutzat zainduz, guztien inplikazio demokratikoa bultzatuz, elkarrizketa eta parte hartzea sustatuz...
Hori guzita ondo egiteko guk geuk izan beharko genuke interesik gehien. Eta horregatik eskertzen diegu apezpikuei errepontsabilitaterako deia.
Eta otoitzean biltzen gara, nola ez, Espainiako beste herri eta beste pertsona guztiekin. Horretan ez gara sekula bereiztuko, munduko beste herri guztieetatik eta gizaki ororengandik bereiztu nahi ez dugun bezala. Horretan denok gara anaia-arrebak. Elkartasunaren bidean aurkituko gaituzte.

Keinuak

Jarraitzen dugu zurrunbiloan.
"Kasualidadez" ETAren ekintzaren ostean, "haika-segi", eta horrelakoen aurka sententzia bat eman da jakitera. Bai, kale erasoak (kutxazainak eta enparau) eta egoitza batzuen aurka egindako erasoak haietako batzuek egin dutela ezin uka.
Ni gogaituta nago, esaterako, Durangoko azokara joaten naizen bakoitzean gazte hauek egindako "heroikeriak" ikusteaz. Hala ere, eta lege kontuetan batere aditua ez naizen arren, gazte-talde horiek "talde terroristatzat" izendatzea, lege-gehiegikeria bat iduritzen zait. Erasoak egin dituenak ordain dezala, baina erakunde oso bat delitugile izendatzea... horrek ez dauka itxura onik. Legea bera epaileek usteltzen badute, gizarte osoa, baita eurak ere, izango da kaltetua. Horregatik ez dut gustoko ikusten erabaki hori.

Horrela iruditzen zaigu, beraz, "haien bandoan", hau da, ezker abertzalearen bandoan ez gaudenon askori. Iruditzen zaigu ez dela zuzena izan sententzia hori.
Baina, gustatuko litzaidake gazte horiek inoiz esan izatea, beste "bandakoen" aurka egindako atentatuak, asesinatoak, eta abar ere ontzat ez dituztela ikusten.
Sekula ez dute hori egin.
Bakearen alde keinu garrantzitsu bat izango zen hori ere.

"Nik galdu, zuk ere galdu"?

ETAren dokumentua irakurri nuela esan nuen nire aurreko agerraldi batean.
Orain beste kontu bati erreparatu nahi diot.
Talde armatu horretako kideak ez dira inondik inora euskal herritarron ordezkariak. Sistema demokratikotik kanpo daude eta "bidezidor" bat hartu nahi dute, bozkekin lortuko ez luketena lortzeko. Bide batez esan dezadan, argi dago, "sistema demokratiko" guztiek dauzkatela beren akatsak, batzuk beste batzuk baino larriagoak, baina bestelako ordenamendu batzuk baino hobetzat hartzen dut nik demokrazia, eta nirekin batera Europako biztanle gehien-gehienok (nazismo edota marxismoaren nostalgikoek izan ezik, jakina).
Bozken bidez, oraintsura arte ezker abertzaleak izan du nortzuk ordezkatzen dituen adierazteko aukera.
Alderdien legearengatik hori kendu egin zaio.
Nik uste dut alderdien lege hori akats handia izan zela, besteak beste, "bidezidorren" tentaldia areagotzen duelako askorengan edota "sistema demokratikotik kanpo" daudenei ateak ixten zaizkielako bertan parte hartzeko.
Baina bueltatu gaitezen dokumentura.
ETAkoek gainontzeko guztiok ikusten ez ditugun gauzak "ikusten" ei dituzte, eta guri, ezjakinak garen hauei, "helarazi".
Beren atentatuarekin (eta beren hildakoekin) lortutako protagonismoa aprobetxatuz, egoera politikoaren inguruan erakunde armatu horrek "egiten duen irakurketaren berri" helarazi nahi omen die euskal herritarrei.
Ezker abertzaleak zenbat eraso jasan dituen aipatzen dira. Nortzuk diren blokeoaren errudunak ere bai.
Analisi horrek, baina, ez du erakusten eztabaidatua izateko aukerarik. Euren analisia da, euren "egia".
Eurek ikusten dituzte gainontzeko guztiek egin dituzten akatsak eta ankerkeriak: PSOEk egindakoak eta "Imazen PNVk" egiten dituenak. 800 hildako (tartean emakumeak eta haurrak) eragin dituen talde armatu batek politikari bat aipatzea ez da txantxetako gauza. Mafiak ez luke hobeto adieraziko. Baina tira, eurak, politikariak dira errudunak.
"PP-UPN eta Espainiar Estatuko eskuin faxista alboratu " egin beharko litzatekeela ere, problemarik gabe esaten du dokumentuak, benetako "demokrazia" bat lortze aldera, "bota piñue!" (azkeneko hau, nirea, barka).
Baina desbideratu naiz, berriro ere.
Demagun, hala ere, "ezker abertzaleak" eta ETAkideek sufritu duten guztia, komunikatu horretan kontatzen den bezalaxe izan dela (kale-borrokarik edo bestelako erasorik ere ez dela izan ere irudika dezagun): konforme, erasotuak izan dira, galtzaileen bandoan (ei) daude.
Hori omen da, besteei ere sufriarazteko, besteei ere jazarpena eta indarkeria idazteko arrazoia.
Berbaldi horretan, ETAkoen logika edota ezker abertzaleko askoren logika hauxe da: "Guk galtzen dugu, zuek ere galdu behar duzue. Gu izorratzen gaituzte, guk haiek izorratuko ditugu.
Gu erasotuak, guk haiei 500 kiloko bonba jarri aireportu batean".
Jarrera posibleen artean, hauxe da antzuena eta geroko itxaropenari aterik gehien ixten dizkiena. Jakin beharko lukete/ genuke.
Jakina, "nik galdu - zuk irabazi" jarrera ere ez da ona. Horretan edozein legoke ados. Hemen inori ez zaio eskatzen totoarena egiteko.
Baina horren konponbidea ez da "nik galdu - zuk ere galdu".
Izan beharko litzatekeen jarrera hauxe da: Saia gaitezen bilatzen honelako konponbidea: "guk irabazi - zuek irabazi = zuek irabazi - guk irabazi".
Sinetsita nago badagoela gune bat non hori posiblea den.
Sinetsita nago baita ere, horrek irudimena, sormena eta kreatibitate handia eskatzen dizkiela alderdi eta "bando" guztiei. Guzti-guztiei.
Horretan dago konbonbidea.
Hasteko, argi dago, ezker abertzaleak (hain erasotua ba omen dagoen arren) ez duela ezer irabazten atentatuekin. Alderantziz. Beraz, atentaturik bat ere ez egitea bera jada garaipen bat litzateke ezker abertzalearentzat. Bestelakoak lortzen ere ahalegindu beharko lirateke.
Baina ahaztu gabe, "nik irabazi - zuk irabazi" gune hori bilatu behar dela. Bilatu behar dugula.

Tontotzat gauzkate ala?

Irakurri berri dut hilaren 9an ETAk argitaratutako dokumentua.
Barajasen 500 kilo inguruko bonba bat jarri dute, itzelezko txikizioa, eta hildako bi.
Dokumentuak 17 ahapaldi ditu. Bada 17 ahapaldi horietatik batek soilik egiten dio erreferentzia atentatu hari. Non bizi dira hauek? Eta ahapaldi berorren zati batean, eurek eragindako hildakoak aipatzean, beren burua zuritzen dute esanez, berriro ere, beste batzuena izan zela errua parkina zeharo ez hustutzeagatik.
Bada, kontatuko dut gertutik ezagu nuen pareko gertaera bat. ETAk orain dela urte gutxi bonba bat jarri zuen leku jakin batean, ikasketa zentro batetik gertu. Abisua eman zuen eztanda egingo zuela. Eraikinak eta ikasleen egoitzak hustuak izan ziren. Baina eraikin horietako batean kafetegi bat zegoen, eta bertako nagusia barruan geratu zen, nahiz eta kafetegia zarratuta egon (kontuak egiten eta). Inori ez zitzaion gogoratu barruan inor egon zitekeenik... azken momentura arte, justu kotxera zihoan unean. Orduantxe lagun batek deitu zion esanez eraikina hustua izan behar zela. Telefonoa hartu ez hartu ibili zen, ze kotxea hartzera zihoan jada. Eskerrak hartu zuela, ze telefonoz hizketan zegoela bonba-kotxeak eztanda egin zuen. Ezetz asmatu non zegoen bonba-kotxea... kafetegiko nagusiaren kotxearen ondo-ondoan. Handik egun bitara ikusi nuen. Artean aurpegia zurbilduta zeukan. Txiripaz salbatu zuen bizia, eta halaxe komentatu zidan. Egia berdaderoa. Demagun ez diotela deitu, eta bertan ere gorpu geratzen zela langile hau. Errua, jakina, poliziarena izango zen. Ez bonba-kotxe bat gazte-jendea eta langileak dabiltzan lekuetan jartzen dutenena.

Jakina, errejimen komunista batean errua "hustutzaile txarrei" bota, eta denak ixilik, ez baitago kontrakorik esateko prentsa-askatasunik, ez gobernuaren kontrako deus esateko ausardiarik, jazarpenaren beldur. Hara ETAkoen ametsezko Euskal Herria.

Ekuadortar gizaki bi akatuak izan dira atentatuan. Ez da nahikoa "samina" adieraztea edota Ekuadorko herriari "elkartasuna" adiraztea. Heriotz horiek saihestea bazegoen: bonbarik ez jarriaz. Horixe da Ekuadorko herriari (eta gizaki guztiei) "elkartasuna" adierazteko modurik onena. Guztiok izango gara irabazle. Ezker abertzalea ere bai. Baita etakideak eurak ere.

ESPAINIAKO APEZPIKU BATZARRAREN INSTRUKZIOA

Duela gutxi, 2006ko azaroaren 23an, hain zuzen, Epainiako Apezpiku Batzarrak Instrukzio bat argitaratu berri du eta bertan zenbait aholku eta orientazio moral aurkezten dira Espainiako egungo egoera kontuan hartuta.
Dokumentuak hiru zati nagusi ditu, sarrera baten ostean garatzen direnak. Hona hemen eskema orokorra:

Sarrera
I. Egoera berria: laizismoaren oldar bortitza
II. Elizaren eta katolikoon erantzunkizuna
III. Argitu eta orientau beharreko kontuak, moralaren ikuspegitik
Ondorioa

Oso dokumentu mamitsu, landua eta, era berean, ulerterraza da. Edozein kristauk, edozein gizakik, edozein intelektualek kontuan hartu beharreko dokumentua, bertan ageri den gure gertuko gizartearen analisia benetan saiatua eta landua delako.
Ulertzen dut egonen direla batzuk, irakurri ostean, guztiz ados ez daudenak bertan ageri den azterketarekin. Baina gotzainen lanketa hau ez da beroaldi batek eraginda burututakoa. Benetan sakona, serioa eta zorrotza da, ondorioak ondorio.
Egin dezagun atal bakoitzaren laburpentxo bana.

Sarrera

Apezpikuek gogorarazten digute kristauok (gehienak, behintzat) mundu erdian bizi garela eta, horregatik, mundua hobetu ulertzeko ahaleginak egin behar ditugula, gaurko gizartearen desioak, asmoak, itxaropena eta norabideak zehatz-mehatz zeintzuk diren argituz.
Zentzu horretan, geure hizkera edota espresabidea hobetu behar dugu, hain zuzen gure Jaunaren agintzariak iragartzeko gai izan gaitezen.

I. Egoera berria: laizismoaren oldar bortitza
Gizartearen egoera berri honetan kristauok ahalegina egin behar dugu geure mundua hobeto ulertzeko.
Bestalde, Elizak ez du lehengo garaien nostalgiarik. Are gehiago, trantsizio garaian demokraziaren alde egin zuen apustu Espainian eta biztanleen artean errekontziliazioan edo berradiskidetzean ere zeregin garrantzitsua izan zuen. Beraz, ez dauka ez zentzurik ez arrazoirik Eliza "demokraziarako arrisku bat dela" esateak (azkenaldion noiz edo noiz esan izan den moduan).
"Memoria historikoa" aitzakiatzat hartuta, gizartean ondo errotuta zeuden bakea eta elkarbizitza arriskuan jar ditzaketen kanpainiak abiatu dira.
Atal honen barruan "mentalitate laizista" nola hadatu den azaltzen digute apezpikuek. Prozesu horretan ongizate materiala askotan balio absolutotzat hartzen da eta nihilismoa zein etika erlatibista bat bultzatzen ari dira. Gure kulturak badu kultura- eta espiritualtasun-ondare bat metalitate laizista batek suntsitu nahi duena.
Atal honetan gotzainak saiatzen dira argitzen zeintzuk izan daitezkeen egoera "berri" honen arrazoiak. Zenbait eragile biltzen dira:
- Gizartea oso azkar aberastu da eta gizakiongan ongizate materialarekiko lilura zabaldu da azken hamarkadotan.
- Kristau formazio eskasa jaso dugu sarri askotan eta horrek Jainkoaeren, erlijioaren eta Elizaren irudi desitxuratuak izatera eraman gaitu.
- Zenbaitetan kristauok, batez ere eredu egoki bat erakutsi behar luketenok/ genukeenok, eredu txarrak edo erdipurdikoak eskaini ditugu, guregan argia aurkitu behar zuten fedegabeengan nahasmena sortuz.
- Eskola publikoaren curriculumean eta zenbait komunikabideetan gizakiaren edota ezkontzaren irudi aldrebestuak eskaini dituzte sarritan. Dibortzio azkarra, genero bereko gizakien arteko ezkontzak, edota bestelako ideiak sutsuki bultzatu dira botere-guneetatik.
Honek guztiak kontzientzia morala makaldu edota iluntzera eraman ditu hainbat herritar.
- Hala ere, ezin dira gizartearen alderdi positiboak aipatu gabe utzi. Beharrizanean daudenekiko elkartasuna edota emakumearen, haurren, gaixoen eta zaharren eskubideekiko sentiberatasuna aipatzen ahal dira zentzu honetan. Natura zaintzeko eta babesteko kezka ere areagotu da zorionez, azken hamarkadetan.
Azkenik, gotzainek gizarte honetan erakunde demokratikoak errespetatu eta gizartean elkarbizitzan leialtasunez jokatzeko desioa adierazten dute. Bakoitza bere uste sendo eta sinesmenekin bizitzea posiblea den gizarte bat bilatu behar dugu, elkar errespetatuz.

II. Elizaren eta katolikoon erantzunkizuna
Gogoratu behar da zein den Elizaren eginkizun nagusiena: jendeari, gizaki orori Jesusekin topatzeko aukera erraztea. Horregatik kristau guztiok deituta gaude Jesukristoren misterio salbatzailea iragartzera. Berak argi dezake gure bizitza eta argi horrekin gure gaurko gizartearen arazo sakonenak konpontzen ahal ditugu.

A. Etsipena, menpekotasuna eta aurkakotasuna gainditu
Konponbide okerrak saihestu behar dira, jakina. Honen haritik eta gaurko egoeran honakook dira saihestu beharreko joerak:
1. Etsipena, itxaropenik eza. Tentaldia edo mehatxua da hori. Jainkoak maite gaitu eta Berak gauza txarretatik gauza onak ateratzen ditu beti.
2. Aurkakotasuna. Gogoratu behar da demokrazia modernoa kultura kristauaren eremuan jaio zela eta demokraziaren balio handienetako bat elkarbizitza errazteko kapaza dela. Kristau-morala eta antropologian errotu ziren gizakiaren duintasuna errespetatzeko irizpideei esker gizakia errespetatzen da gizarte zibilean.
3. Amore ematea edota gure kristau-nortasuna galtzea. Ebanjelioaren indarrarekiko mesfidantza litzateke hori.

B. Jainkoak gizatasunari emandako "baietza" iragarri
Benetako konponbideak ez daude geure inguruan ikusten ditugun jarreretan: Elizaren baitatik sortzen dira; izan ere, Jesukristo da Elizaren egitasmo bakarra eta betierekoa.
Benedikto XVI.a Aita Santuaren hitzak gogora ekarriz, gotzainek gogorarazten digute Jesukristok baietza eman ziola gizakiari, bere bizitzari, bere giza-maitasunari, bere adimen eta askatasunari. Jainkoarengan dugun sinismenak aurpegi gizakorra dauka eta alaitasuna ekartzera dator. Kristautasuna beti egon da irekita justu eta egizale den orori. Horregatik katolikook gertu gaude gure garaiko kulturak jadetsitako lorpenak onartzeko eta baloratzeko. Bestalde, jakitun gara gizakia oso hauskorra dela eta Jainkoaren errebelazioa dugu lagun benetako progresorantz abiatzeko. Sinismena bera kultura- eta gizarte-ondare askoren iturburua izan da eta da.

III. Argitu eta orientatu beharreko kontuak, moralaren ikuspegitik
Ziurtasun hauetan oinarrituta, gotzainek beren "bereizketa" edo "hausnarketaren" ondorioak helarazten dizkigute.
a) Nortasun katoliko sendoa
Elizarekin bat eginda soilik posible da Jainkoaren Maitasunaren testigantza ematea. Gure Elizan bereizketa larregi dago, taldeen eta kongregazioen artean, zenbait txokokoeria edo errezelu sortuaz.
Kristoren berpizkundea da geure testigantzaren gunea. Kristorengan bat izan behar dugu, eta horrela izango gara mundua eraldatzeko gai. Horrela, modu positiboan, gaurko kulturarekin alderatu behar ditugu gure balioak, eta bizitza sozialean nola eragin antzeman. Izan ere, kristau-kulutra kapaza da edozein kultura ebanjelizatzeko. Hori guztia ondorengo hiru helburu zehatzetan gauzatzen ahal da:
1. Sinismenean eratuak izatea.
2. Ezkontza eta familiaren ebanjelioa iragartzea.
3. Igandeko eukaristia zaintzea.

b) Gizartean karitatea bizitzea, bizitza publikoan morala indartu dadin.
b.a. Eliza eta gizarte zibila
Eliza munduan bizi da, baina bere oinarria Kristorengan dago. Kristauak bataio eta sinesmenaren bidez Elizan txertatzen dira eta Espiritu Santuaren eraginez berriztatuak izaten gara eta kapaz egiten gara munduan modu zuzenean jokatzeko. Beste herkideekin zuzenak izateko beharrezkoa zaigu gure ekarpena egitea gure kultura-ondare eta balio moralekin. Izan ere, sinesmena ez da esparru pribatura soilik mugatu behar. Erantzunkizun hori laikoengan jausten da modu berezian, Elizaren irakaspenek eta sinesmenak gidatuta. Laikoak libre dira eurek egokien ikusten dituzten erakunde eta baliabideak aukeratzeko. Elizaren Doktrina Sozialak ez du inposatzen batasun bat baliabide politikoetan.
b.b. Argitu beharreko zenbait kontu
Moral kristaua eta Elizaren Doktrina Soziala kontuan hartuz, egoki da zenbait kontu argitzea.
(Ondoren zazpi gai jorratzen dituzte gotzainek. Hau atal handienetakoa da eta arreta berezia merezi duelakoan gaude. Horregatik orain aipatu baino ez ditugu egingo. Geroagoko zenbaki batean eskainiko zaie garrantzi berezia hemen aipatzen diren gaiei).
1. Demokrazia eta morala
2. Guztien ongiari zerbitzatzea
3. Demokrazia hobetzea
4. Erlijio-askatasunari errespetua
5. Terrorismoa
6. Nazionalismoak eta beren betebehar moralak
7. Karitatea praktikan jartzea

Ondorioa
Gotzainek Instrukzio honi bukaera ematen diote esanez katolikook gizartean leialtasunez eta geure betebehar zibikoak beteaz bizi nahi dugula. Beste modu batez pentsatzen dutenekiko errespetua adierazten dute. Hauxe eskatzen dute soil-soilik: sinesdunok geure fedearekin bat eginez bizi ahal izatea, uste izan gabe geure irizpideak edota geure presentzia besteen askatasunaren arriskua dela.
Gustatuko litzaiguke -esaten dute- denek Jainko bizia aitortzea. Sinesmenak herriak biltzen ditu eta historian zehar ibiltzeko argia ematen.
Espainiako oraina eta etorkizuna Ama Birjinaren zaintza pean jartzen dituzte, azkenik.

Zein erraza den protagonismoa hartzea!

Horixe da ETAko alderdi batek lortu berri duena.
Ezaguna da joera hori beste bake prozesuetan.
Talde terroristen barruan beti izaten dira batzuk ekintza armatuak egiteari utzi nahi ez diotenak. Eta horiek oso erraz dute protagonismoa hartzea. Eurek bonba bat jarri leku batean eta kitto. Akabo beste guztien egindako ahaleginak, akabo jende gehien-gehienen itxaropenak, akabo ilusioak. Oso erraz. Kaskuarin batzuek lortu dute "sartagina kirtenetik hartzea". Beren harrokerian mozkortuta, "heroikeriak" eginez berriro.
Beste muturrean muturtuta zeudenak, bestalde, pozik, pozik baino pozago. Ez duzue ikusi?
Pozez zoratzen. Arrazoia zutela frogatu (ei) da. Eta eurek ere protagonismoa hartu dute.
Erdian geunden gehien-gehienok desilusionatuta.
Baina ez dugu etsi behar. Gure etsipena, kaskuarin haien bazka da.
Bakea oso bulnerablea izan da beti. Kasurik merezi ez duenak arreta erakartzea, ostera, oso erraza. Pertsonak akatzea ere oso erraza da, horretan "espezialistak" direnendako batez ere. Horrekin kontatu behar dugu eta bakearen alde lan egiten jarraitu.